________________
स्थानाङ्गसूत्रे सम्यग्रमिथ्यादृष्टिकत्वं नास्ति । सम्यग् मिथ्यादृष्टिस्तु संज्ञिनामेव भवति । अतो द्वीन्द्रियादयः सम्यग्दृष्टिमिथ्यादृष्टिभ्यामेव विशेषिता भवन्तीति । तथा-पञ्चेन्द्रियतिर्यङ्मनुष्यादिवैमानिकान्तानां नारकादिवद् दर्शनत्रयं भवति । अतस्तेषां दर्शनत्रय विशेषितानामेकैकस्य वर्गणा एकैका भवति । अत एवाह सूत्रकारः-" सेसा जहा नेरइया जाव एगा सम्मामिच्छद्दिट्ठियाणं वेमाणियाणं वग्गणा ॥"
इति तृतीयश्चतुर्विशति दण्डकः ॥ ३ ॥
तथा-कृष्यपाक्षिकाणां-कृष्णपक्षोऽस्त्येषामिति कृष्णपाक्षिका: अर्धपुद्गलपरावाधिकसंसारभाजः, तेषां वर्गणा एका । तथा-शुक्लपाक्षिकाणां-शुक्लानाम् आस्तिकत्वेन विशुद्धानां पक्षावर्ग-शुक्लपक्षः, तत्र भवाः शुक्लपाक्षिकाः, अर्धपुद्वीन्द्रियादिक जीव सम्यग्दृष्टि भी होते हैं और मिथ्यादृष्टि भी होते हैं मिश्रष्टियाले नहीं होते हैं तथा पंचेन्द्रिय तिथंच मनुष्य और वैमानिक तक के जीय नारकादि की तरह दर्शन प्रय वाले होते हैं अतः दर्शन त्रय विशेषित उन जीवों के एक २ जीव के एक २ वर्गणा होती है इसीलिये सूत्रकार ने "सेसा जहा नेरच्या जाव एगा सम्मामिच्छादिहियाणं वेमाणियाणं वग्गणा" ऐसा कहा है इस प्रकार से यह तीसरा चतुर्विंशति दण्डक है।
कृष्णपक्ष जिनके होते हैं वे कृष्णपाक्षिक हैं अर्थात् ऐसे जीव कृष्णपाक्षिक हैं कि जिनका संसार एक पुद्गल परार्वत अधिकतर है अल्पतर नहीं है इनकी भी वर्गणा एक होती है तथा जो जीव शुक्ल. पाक्षिक हैं अर्थात् जिनका संसार केवल अर्धपुद्गल परावर्तनमात्र रूप रह गया है ऐसे जीवों की भी वर्गणा एक ही होती है ये शुक्लपाक्षिक ભાવ પચેન્દ્રિય માં જ હોય છે. તેથી જ હીન્દ્રિયથી ચતુરિન્દ્રિય પર્યાના જ સમ્યગ્દષ્ટિ પણ હોય છે અને મિથ્યાષ્ટિ પણ હોય છે, પરન્તુ મિશ્ર દષ્ટિવાળા હતાં નથી. તથા પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ, મનુષ્ય અને વૈમાનિક પર્યન્તના દંડકના જીવમાં એક એક વર્ગણ હોય છે એમ સમજવું. તેથી જ સૂત્રકારે " सेसा जहा नेरइया जाच एगा सम्ममिच्छादिट्ठियाणं वेमाणियाणं वग्गणा " આ પ્રમાણે કહ્યું છે. ત્રીજા ૨૪ દંડકની પ્રરૂપણુ અહીં પૂરી થાય છે.
જે અને એક પુદ્ગલ પરાવર્તન કાળ કરતાં પણ અધિક કાળ પર્યત આ સંસારમાં ભ્રમણ કરવાનું હોય છે, એવાં અને કૃષ્ણ પાક્ષિક કહે છે. એવાં અને સંસાર એક પુદ્ગલ પરાવર્ત કાળ કરતાં એ છે હેત નથી, પણ વધારે જ હોય છે. તે કૃષ્ણ પાક્ષિક ની વગણામાં પણ એકત્ર સમજવું. તથા જે જ શુકલપાક્ષિક હોય છે, જેમને સંસાર અર્ધપુલ પર
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
