________________
सुधा टीका स्था० १ उ० १ सू०५२ नारकादीनां वर्गणा निरूपणम्
4
छाया - असुरा नागसुपर्णा विद्युत् अनिश्च द्वीप उदधिव । rिoyer स्तनितनामानो दशधा एते भवनवासिनः ॥ इति ॥ एतदनुसृत्य चतुर्विंशतिः सूत्राणि वक्तव्यानि । कियदवधि वक्तव्यानि ? इत्याह- जा' इत्यादि - वैमानिकानां वर्गणा एका बोध्येति । एषः सामान्यदण्डकः । ननु नारक वर्गणाया यदेकत्वमुक्तम्, तदसंगतम्, नारकसत्ताया एव दुरुपपादत्वात् । तथाहि--नारका असद्भूताः, तत्साधक प्रमाणाभावात् शशशृङ्गवदिति । अनेनानुमानप्रमाणेन गम्यते, यत् नारक जीवा न सन्तीति चेत्, उच्यतेअसुरकुमारादि १० इस प्रकार से हैं-"असुरा नागसुवण्णा" इत्यादि ।
असुरकुमार १, नागकुमार २, सुवर्णकुमार ३, विद्युत्कुमार४, अग्निकुमार५, द्वीपकुमार ६, उदधिकुमार७, दिशाकुमार८, वायुकुमार९, और स्तनितकुमार १० इन पदों का अनुसरण करके २४ दण्डक कह लेना चाहिये ये चौबीस सूत्र कहां तक कहना चाहिये इसके लिये कहा गया है - " जाव वैमाणिया वग्गणा" वैमानिकवर्गणा तक ये २४ दण्डक कहना चाहिये यह सामान्य दण्डक है ।
शंका- आपने जो नारक वर्गणा में एकत्व कहा है यह असंगत है क्योंकि नारकों की सत्ता ही सिद्ध नहीं है तथाहि - नारकों के साधक प्रमाण का अभाव होने से नारक हैं ही नहीं जैसे साधक प्रमाण के अभाव से शशशृङ्ग नहीं है ?
અસુરકુમાદિ ૧૦ દંઢકા નીચે પ્રમાણે છે— असुरा नागसुवण्णा" इत्याहि
66
१५९
(१) असुरङ्कुभार (२) नागकुमार (3) सुषार्थ कुमार, (४) विद्युत्कुमार, (4) अभिभार, (६) द्वीपकुमार, (७) उदधिकुमार (८) हिशाकुमार (5) वायुकुभार भने (१०) स्तनितकुमार,
या होने अनुसरीने २४ सूत्र होवा लेये. "जाव वेमाणिया वग्गणा” તે ૨૪ સૂત્ર કયાં સુધી હેાવા જોઇએ ? તે સૂત્રકાર કહે છે કે વૈમાનિક વણા પર્યન્તના ૨૪ દંડક સૂત્ર કહેવા જોઇએ. આ સામાન્ય દંડક છે. શકા—આપે નારક વગણામાં જે એકત્વ પ્રકટ કર્યું
છે તે અસંગત નારકના સાધક માની શકાય છે.
લાગે છે, કારણ કે નારકાનું અસ્તિત્વ જ સિદ્ધ થતું નથી. પ્રમાણના અભાવ હાવાથી નારકાનું અસ્તિત્વ જ નથી એમ જેમ સાધક પ્રમાણુને અભાવે, સસલાને શિંગડાં હાતા નથી એ વાત માનવી પડે છે, એજ રીતે નારકેાનું અસ્તિત્વ પણ નથી, એમ માનવામાં શે વાંધે છે?
શ્રી સ્થાનાંગ સૂત્ર : ૦૧
