________________
७७८
सूत्रकृतानसूत्रे साधोः समर्थकः पुरुषः परलोकद्वारमुद्घाटयतीत्यर्थः, 'तए णं से उदए पेढाल. पुत्ते' ततः खलु स उदकः पेढालपुत्रः 'भगवं गोयम' भगवन्तं गौतमम् 'अणाढायमाणे' अनाद्रियमाण:-'जामेव दिसं पाउन्भूए' यस्या एवं दिशः सकाशात् पार्भूतः 'तामेव दिसि पहारेत्य गमणाए' तामेव दिशं प्रधारितवान् गमनायतत्रैव गन्तुमुद्यतो जातः । 'भगवं च णं उदाहु' भगवान पुनरपि प्रोवाचोदकम् । 'आउसंतो उदगा' आयुष्मन् उदक ! जे खलु तहाभूयस्स समणस्स वा माहण. स्स चा अंतिए एगमबि आरिये धम्मियं सुधयणं सोचा' यः खल तथाभूतस्य श्रमणस्य वा माहनस्य वा अन्तिके-समीपे--एकमपि-आर्य संसारात तारक धार्मिक सुवचनम्-परिणामहितं शृणोति श्रुत्वा च निशम्य-हृदि विचार्य 'अप्पणो चेत्र सुहुमाए पडिलेहाए' आत्मनश्चैव सूक्ष्मया बुदया प्रत्युपेक्ष्य सम्यगनुविचिन्त्य 'अणुत्तरं जोगखेमपय लंभिए' अनुत्तरं सर्वातिशायि योगक्षेमपदं कल्याणकरं पदं लम्भितः प्राप्तवान् ‘सो विताव तं आढाइ परिजाणेई' सोऽपि तावत् तम् आद्रियते-विशेषत आदरं करोति परिजानाति, स तस्योपदेष्टुरादरं करोति, लिए उद्यत होकर परलोक की विशुद्धि करता है, अर्थात् साधु का समर्थक पुरुष परलोक संबंधी हित का द्वार उघाड़ता है।
गौतम स्वामी का यह कथन सुनने के पश्चात् उदक पेढालपुत्र भगवान् श्री गौतम स्वामी का आदर न करता हुआ जिस ओर से आया था, उसी ओर जाने को उद्यत हुआ। उस समय गौतमस्वामी ने उदक से कहा-आयुष्मन् उदक ! जो पुरुष तथाभूत श्रमण या माहन के समीप संसार से तारने वाला एक भी परिणाम में हितकर सुध. चन सुनकर और उसे हृदय में धारण करके तथा अपनी सूक्ष्म बुद्धि से चिन्तन करके सर्वोत्तम कल्याणकारी मार्ग को प्राप्त होता है वह भी उस श्रमण-माहन का आदर करता है, विशेष रूप से आदर માટે ઉદ્યત થઈ ને પરલકની વિશુદ્ધિ કરે છે. અર્થાત્ સાધુના સમર્થક પુરૂષ પરલેક સંબંધી હિતનું દ્વાર ઉઘાડે છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામીનું સવાદ નય નિક્ષેપ પુરઃસરનું આ કથન સાંભળીને ઉદક પિઢાલપુત્ર ભગવાન શ્રી ગૌતમસ્વામીને આદર કર્યા વિના જે દિશાએથી આવ્યા હતા તે તરફ જવા લાગ્યા, તે સમયે ભગવાન્ શ્રી ગૌતમ સ્વામીએ ઉદક ઢિાલપુત્રને કહયું કે-હે આયુષ્મન ઉદક! જે પુરૂષ તેવા પ્રકારના શ્રમણ અથવા મહનની સમીપે સંસારથી તારવાવાળા એક પણ પરિણામે હિતકર સુવચન સાંભળીને અને હૃદયમાં તેને ધારણ કરીને તથા પિતાની સૂમ બુદ્ધિથી સમ્યક્ પ્રકારે વિચારીને સર્વોત્તમ કલ્યાણકારી માગને પ્રાપ્ત કરે છે. તે પણ
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૪
