________________
४९२
सूत्रकृताङ्गखत्रे व्यापादयितुमशक्यतात् अपि तु इन्द्रियादि व्यापादनेन हिंसा भवति किं च भावयुक्तस्यैव कर्मबन्धो भवति, न हि औषधं कुर्वतो वैद्यस्य आतुरविपत्ती हिंसा भवति वैद्यस्य मारणविषयकाध्यवसायामापात्, सर्पबुद्धया रज्जुनतोऽपि जमस्य भावदुष्टत्वद् हिंसा भवत्येवेति भावः ॥७॥ मूलम्-आहाकम्माणि भुजंति, अण्णमण्णे सकम्मुणा।
उवलित्ते त्ति णो जाणिजा, अणुवलित्तेत्ति वा पुणो ८॥ एएहिं दोहिं ठागोहि, ववहारो ण विज्जई। एएहिं दोहिं ठाणेहि, अणायारं तु जाणए ॥९॥ छाया--आधाकर्माणि भुञ्जते, अन्योऽन्यं स्वकर्मणा ।
उपलिप्तानिति जानीयादनुलिप्तानिति वा पुनः ॥८॥ आभ्यां द्वाभ्यां स्थानाभ्यां, व्यवहारो न विद्यते ।
आभ्यां द्वाभ्यां स्थानाभ्यामनाचारं तु जानीयात् ॥९॥ किन्तु मारने वाले का हिंसारूप अध्यवसाय ही हिंसा का कारण है। वैद्य सदभावनापूर्वक रोगी का उपचार कर रहा हो और रोगी की मृत्यु हो जाय तो वैद्य को उसकी हिंसा का पाप नहीं लगता, क्योंकि वैद्य का अभिप्राय उसे मारने का नहीं होता। इसके विपरीत यदि कोई सर्प समझ कर रस्सी को मारता है तो भाव से दुष्ट होने के कारण वह हिंसा का भागी होता है ॥७॥ 'आहाकम्माणि भुजंति' इत्यादि।
शब्दार्थ-'आहाकम्माणि भुजंति-आधाकर्माणि भुञ्जते' साधुके लिए षटकायका उपमर्दन करके तैयार किया गया आहार पानी आदि મારવાવાળાને હિંસારૂપ અધ્યવસાય-વ્યવહાર પ્રવૃત્તિ જ હિંસાનું કારણ છે. વૈધ સદ્ભાવના પૂર્વક રોગીને ઉપચાર કરી રહેલ હોય, અને રોગી મરી જાય, તે વૈદ્યને તેની હિંસાનું પાપ લાગતું નથી. કેમકે વૈદ્યને હિતુ તેને મારવાનો હેતું નથી તેજ પ્રમાણે જે કેઈસપ સમજીને દેરીને મારે છે, તે ભાવથી દુષ્ટ હેવાના કારણે તે હિંસાને ભાગી બને છે. ઘણા
आहाकम्माणि भुंजंति' त्यादि
शहा - 'आहाकम्माणि भुंजंति-आधाकर्माणि भुञ्जते' पदयतुं ७५. મર્દન (હિંસા) કરીને સાધુ માટે તૈયાર કરવામાં આવેલ આહાર પાણી વિગેરે
श्री सूत्रतांग सूत्र : ४
