________________
-
सूत्रकृतासत्रे एवमवादिषुः-किमवादिषुरित्याह-किट्टए नाए' कीर्तितं-कथित ज्ञातम् उदाहरणम् 'सपणाउसो' हे श्रमण ! हे आयुष्मन् भगवन् ! किन्तु-'अट्ठ पुण से ण जाणामो' अर्थ पुनरस्य वयं न जानीमः, 'समण आउसो त्ति' हे श्रमण । आयुष्मन् ! इति सर्वे साधकः साध्व्यश्च अकथयन्-वयं तु भवत्कीर्तितमुदाहरणं श्रुतवन्तः, किन्तुउदाहरणस्यार्थ तु न विद्यः, अतो देवानुप्रियैरेव दयापरैरर्थोऽपि व्याख्येयः-इति साधूनां वांसि श्रुत्वा 'समणे भगवं महावीरे' श्रमणो भगवान् महावीरः 'ते य बहवे निग्गथे य निग्गंधीओ य आमतेत्ता एवं क्यासी' तांश्च बहन निग्रन्थात् निर्ग्रन्यश्चि आमन्य-संबोध्य ‘एवं वयासी' एवमवादीत्-'हंत समणाउसो' हन्त हे श्रमणा आयुष्मन्तः ! 'आइक्खामि विभावे मि किमि पवेदेमि' आख्यामि विभावयामि कीर्तयामि प्रवेदयामि तमर्थम्-योऽर्थों भवद्भिः पृष्टः । विभावयामिपर्यायादिशब्दद्वारेण तमर्थ प्रकटीकरोमि। कीर्तयामि-प्रवेदयामि इति क्रिया. पदयात्-हेतु-दृष्टान्ताभ्यां तमर्थ भवते अवबोधयामि । 'सअटुं सहेउं सनि. मित्तं' सार्थ सहेतुं सनिमित्तम्, अर्थः प्रयोजनम्-कार्यफलमिति यावत् तेन सहित मिति सार्थम् । 'सहेर्ड' सहेतुम्, हेतुः कारणं तेन युक्तम् ,सनिमित्तम्-निमित्तेन करके इस प्रकार कहते हैं आपके कहे उदाहरण को हम सबने सुना, किन्तु उसका अर्थ (रहस्य) हम नहीं जानते। अतः हे आयुष्मन् ! भगवन् ! अनुग्रह करके आप ही उसका अर्थ कहिए।
श्रमणों के इन वचनों को सुनकर श्रमण भगवान् महावीर ने उन बहुसंख्यक निर्ग्रन्थों और निग्रंथियों को संबोधन करके इस प्रकार कहा-हे आयुष्मन् श्रमणो! तुम्हारे पूछे रहस्य को मैं कहता हूँ पर्यायवाचक शब्दों आदि द्वारा प्रकट करता हूं, हेतु और दृष्टान्त द्वारा उसे तुम्हें समझाता हूं। अर्थ (पयोजन) हेतु-कारण और निमित्त के साथ उदाहरण के अर्थ को पुनः पुनः प्रदर्शित करता हूं। तात्पर्य કરીને આ પ્રમાણે કહે છે. આપે કહેલ ઉદાહરણને અમે બધાએ સાંભળ્યું. ५२ तन मथ (२९स्य) तणुता नथी, तथी उ मायुभन्! HIવાન અનુગ્રહ કરીને આપ જ તેને અર્થ સમજા.
શ્રમણોના આ અર્થને સાંભળીને શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સ્વામીએ તે ઘણી સખ્યાવાળા નિગ્રંથ અને નિર્ગથીને સ બેધન કરીને આ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યા. આયુમન શ્રમણ ! તમોએ પૂછેલા રહસ્યને હવે હું કહું છુ. પર્યાય વાચક શબ્દો દ્વારા પ્રગટ કરું છું. હેતુ અને દષ્ટાન્ત દ્વારા તેને હું તમને સમજાવું છું અર્થ (પ્રજન) હેતુ-કારણ અને નિમિત્તની સાથે ઉદાહરણના અર્થને વારંવાર બતાવું છું.
श्री सूत्रdiग सूत्र : ४
