________________
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. ३ आहारपरिशानिरूपणम् ४१७ कारणं येषां ते तादृशजीवाः 'उदगसभवा' उदकसम्भवाः-उदके स्थितिमन्तः 'जाव' यावत् 'कम्मनियाणेणं तत्थ बुकमा' कर्मनिदानेन-स्वकृतकर्मनिमित्तेनस्वकर्मवशगाः सन्तः तत्र-उदके व्युत्क्रमाः-प्रवर्द्धमानास्ते जीवाः 'तसथावरजोणिएमु उदगत्ताए विउहृति' सस्थावरयोनिकेषु उदकेषदकतया-उदकस्वरूपेण विवर्तन्ते-समुत्पद्यन्ते । 'ते जीवा तेसिं तसथावरजोणियाणं उदगाणं सिणेहमाहारे ति' ते- उदयोनिका जीया स्त्रसस्थावरयोनिकानाम् उदकानां स्नेहमाहार. यन्ति-स्नेहभावमाहारयन्ति, 'ते जीा आहारेति पुढवीसरीर जाव संत' ते जीवाः पृथिवीकायादीनां शरीरमपि आहारयन्ति, आहार्य च स्वरूपे परिणम यन्ति । 'अवरे वि यणं तेसिं तसथावरजोणियाणे उदगाणं सरीरा णाणावण्णा जाव मक्खायं तेषां त्रसस्थावरयोनिकानामुदकानामपराण्यपि च खलु शरीराणि नानावर्णरसगन्धस्पर्शवन्ति भवन्तीति तीर्थकृताऽऽख्यातानि-पतिपादितानि । ___'अहावरं पुरक्खायं' अथाऽपरं पुराख्याम्, पुनराह-उदकसम्भवा उदकयोनिका उदकव्युत्क्रमाः, तत्सम्मका स्तद्योनिका स्तदुपक्रमाः कर्मवशगाः 'हेगइया सत्ता' उत्पत्ति होती है, अप्काय में स्थिति होती है और अप्काय में ही वृद्धि होती है। अपने कर्म के वशीभूत होकर वे जीव त्रस और स्थावर योनिक, जल में जल रूप से उत्पन्न होते हैं। वे अपयोनिक अप्काय जीव उस स्थावर योनिक उदक के स्नेह का आहार करते हैं । तथा पृथ्वी
आदि के शरीर का भी आहार करते हैं और उसे अपने शरीर के रूप में परिणत करते हैं । इन जीवों के नाना वर्ण, रस, गंध और स्पर्श वाले अनेक प्रकार के शरीर होते हैं, ऐसा तीर्थंकर भगवान ने कहा है।
तीर्थंकर भगवान् ने अन्य प्रकार के जीव भी कहे हैं। वे जीव उदकयोनिक उदक में उदक रूप से अपने कर्मों के वशीभूत होकर કાયથી થાય છે. અપકાયમાં સ્થિત થાય છે. અને અપૂકાયમાં જ વૃદ્ધિ થાય છે. પિતાના કર્મને વશ થઈને તે જીવે ત્રસ અને સ્થાવર નિવાળા જળમાં જળ રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. તેઓ અ ચેનિક અપકાયના જીવો ત્રસ અને સ્થાવર નિવાળા પાણીના સ્નેહનો આહાર કરે છે. તથા પૃથ્વી વિગેરેના શરીરને પણ આહાર કરે છે. અને તેને પિતાના શરીરના રૂપથી પરિણમાવે છે. આ જીવેના અનેક વર્ણ, રસ, ગંધ, અને સ્પર્શવાળા અનેક પ્રકા. રના શરીરે હોય છે. આ પ્રમાણે તીર્થકર ભગવાને કહેલ છે.
તીર્થકર ભગવાને બીજા પ્રકારના છે પણ કહ્યા છે. તે જ ઉદક નિવાળા, પાણીમાં પાણીના રૂપથી પિતાના કર્મોને વશ થઈને ઉત્પન
श्री सूत्रतांग सूत्र : ४
