________________
३७४
सूत्रकृताजतने पृथिव्येव योनिरुत्पत्तिस्थानं येषां ते तथाभूता भवन्ति 'पुढवीसंभवा' पृथि. वीसम्मवाः पृथिवीतो जाताः, 'तत्थ वुकमा' तत्र व्युत्क्रमा'-पृथिव्यामेव वर्द्ध नशीलाः 'जाव कम्मनियाणेण' यावत्कर्मनिदानेन-कर्मणाऽऽकृष्यमाणाः सन्त एव तत्र समुत्पधन्ते। 'णाणाविहजोणियासु पुढवीसु' नानाविध. योनिकासु पृथिवीषु 'आयत्ताए' आर्यतया-आर्याख्यवनस्पतिविशेषरूपेण 'वायताए' वायतया-तदाख्यवनस्पतिविशेषरूपेण 'कायत्ताए' कायतया 'कूहणत्ताए
हणतया 'कंदुगताए' कन्दुकतया 'उव्वेहणियताए' उअनिहिकतया 'निव्वेहणियत्ताए' निहणिकतया 'सच्छत्ताए' सच्छत्रतया 'छत्तगत्ताए' छत्रकनया, 'वासाणियत्ताए' वासानिकतया कूरत्ताए' क्रूरतया-तत्तन्नामकवानस्पतिविशेषरूपेण 'विउति' विवर्तन्ते-तत्तद्रूपेग समुत्पद्यन्ते, 'ते जीवा तेसिं गाणाबिहजोणियाण' ते जीवा स्तासां नानाविधयोनिकानाम् 'पुढवीणं' पृथिवीनाम् 'सिणेहमाहारेति' स्नेहं तद्गतस्नेहभावम् आहारयन्ति-आस्वादयन्तीत्यर्थः, 'ते वि जीवा' तेऽपि जीवाः 'आहारैति' आहारयन्ति-आहारं कुर्वन्तीत्यर्थः, किमाहारयन्ति-तत्राऽऽह 'पुढवीसरीरं जाव संतं पृथिवीशरीरं यावत् स्यात्, अर्थात्ते जीवाः है, वह इस प्रकार है-कोई कोई वनस्पतिजीव पृथिवीयोनिक पृथ्वी से उत्पन्न होने वाले, पृथ्वीसंभव पृथ्वी में स्थित और पृथ्वीव्युत्क्रान्त अर्थात् पृथ्वी में ही बढने वाले होते हैं। यावत् वे अपने कर्म के निमित्त से कर्म से आकृष्ट होकर ही वहां उत्पन्न होते हैं। नाना प्रकार की योनि वाली पृथ्वी में 'आर्य' नामक वनस्पति के रूप में तथा वायु, काय, कुहण, कंदुक, उपनिहिका, निर्वेणिका, सच्छत्र, छत्रक, वासनिका, क्रूर इत्यादि वनस्पतियों के रूप में उत्पन्न होते हैं। ये वनस्पतिकाय के जीव उन नाना प्रकार की योनियों वाली पृथ्वी के स्नेह को आहार करते हैं। वे पृथ्वी आदि छहों कायों के शरीरों છે. તે આ પ્રમાણે સમજવા કઈ કઈ વનસ્પતિ છે પૃષ્યિનિકળી ઉત્પન્ન થવાવાળા પૃથ્વી સંભવ, પૃથ્વીમાં સ્થિત અને પૃથ્વીમાં વ્યુત્ક્રાંત અર્થાત્ પૃથ્વીમાં જ વધનારા હોય છે. યાવત તેઓ પિતાના કર્મના નિમિત્તથી કર્મથી ખેંચાઈને જ ત્યાં ઉત્પન્ન થાય છે. અનેક પ્રકારની યોનીવાળી પૃથ્વીમાં “આર્ય' નામની વનસ્પતિ રૂપે તથા વાયુ, કાય, કુહણ કંદુક અપનિહિકા, નિવેહણિકા, છત્ર, છત્રક વાસનિકા, કૂર વિગેરે વનસ્પતિયોના રૂપથી ઉત્પન્ન થાય છે. આ વનસ્પતિ કાયના જીવો તે અનેક પ્રકારની નિવાળી પૃથ્વીના સનેહને આહાર કરે છે. તેઓ પૃથ્વી વિગેરે છએ કાયના શરીરને
श्री सूत्रता सूत्र : ४