________________
समयार्थचोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. ३ क्रियास्थाननिरूपणम् 'पन्चयग्गे' पर्वताग्रे-उपरितनभागे जात:-समुत्पन्ना, जन्मना लब्धस्थितिवान्, 'मूले छिन्ने अग्गे गरुए' मूले छिन्नोऽग्रे गुरुका, पर्वताऽग्रे समुत्पन्नो वृक्षो यदि मूलेन छिद्यते तदा यद् विषमं स्थलं तत्रैव पतति न तु कथमपि तस्य अर्व देशे गतिर्भवति, तथा-पापभाराकान्तो गुरु वो नरकेऽधोदेश एव गच्छति, नत्व. स्याऽन्यत्र कथमपि गमनं संभवति। 'जो णिणं जो विसमं जो दुग्गं तो पवडई' यतो निम्नं यतो विषम-समरहितम् यती दुर्ग-कष्टदायकं तत स्तत्र पपतति । 'एवमेव तहप्पगारे पुरिसजाए' एवमेव तथापकारः पुरुषजातः गुरुकर्मवान् पुरुषः 'गम्भाओ गम्भ गर्भतो गर्भम् 'जम्मश्री जम्म' जन्मतो जन्म 'माराओ मारं' मरणतो मरणम् ‘णरगाओ णरगं' नरकान्नरकम्-एकस्मान्नरकाद् नरकान्तरम्, 'दुक्खाओ दुक्खें' दुःखतो दुःखम्-दुःखाद्दुःखान्तरम् 'दाहिणगा. मिए' दक्षिणगामी-दक्षिणस्यां दिशि गामी भवतीत्यर्थः णेरइए' नैरयिकः-नरक गामी च भवति 'कण्हपक्खिर' कृष्णपाक्षिकः-कृष्णानां नास्तिकानां पक्षो वर्गस्तत्र भवः-क्रूरकर्मकारी, 'आगामिस्साणं" आगमिष्यति काले 'दुल्लमबोहिए यावि इस विषय में दृष्टान्त दिखलाते हैं जैसे कोई वृक्ष पर्वत के उपरी भाग में उत्पन्न हुआ हो और उसका मूल काट डाला जाय तो वह भारी होने के कारण नीचे किसी विषम स्थान में गिरता है उसकी ऊर्ध्वगति नहीं होती, उसी प्रकार पाप के भार से युक्त पापी जीव नीचे नरक में ही जाता है। उसकी अन्यत्र गति नहीं होती। ऐसा पुरुष एक गर्भ से दूसरे गर्भ में जाता है एक जन्म के बाद दूसरा जन्म लेता है, मरण के पश्चात् दूसरा पुनः मरण करता है, बार-बार नरक में उत्पन्न होता है, और दुख के पश्चात् पुनः दुःख का भागी होता है । वह दक्षिण दिशोगामी होता है तथा कृष्ण पक्षी होता है। भविष्यत् काल में उसे बोधि दुर्लभ होती है। यह स्थान अनार्य है, નથી. આ વિષયમાં દેછા બતાવવામાં આવે છે જેમ કેઈ વૃક્ષ પર્વતના ભાગમાં ઉત્પન થયેલ હોય અને તેનું મૂળ કાપી નાખવામાં આવે, તે તે ભારે હોવાના કારણે નીચે કોઈ વિષમ સ્થાન પર પડી જાય છે. તેની ઉર્વ ગતિ થતી નથી. એ જ પ્રમાણે પાપના ભારથી યુક્ત પાપી જીવ નીચે નરકમાંજ જાય છે. તેની ગતિ બીજે થતી નથી. આવા પુરૂષે એક ગર્ભમાંથી બીજા ગર્ભમાં જાય છે. એક જન્મ પછી બીજે જન્મ લે છે. અને મરણ પછી ફરીથી મરે છે. અર્થાત્ વારંવાર નરકમાં ઉત્પન્ન થાય છે. અને દુઃખની પછી ફરીથી રખને જ ભોગવે છે. તે દક્ષિણ દિશામાં જનાર હોય છે. તથા કૃષ્ણ પક્ષી હોય છે. ભવિષ્ય કાળમાં તેને બેધિ દુર્લભ થાય છે. આ
श्री सूत्रता सूत्र:४
