________________
समयार्थबोधिनी टीका द्वि. श्रु. अ. २ क्रियास्थाननिरूपणम् प्राणातिपातकारिणोऽन्येऽपि पुरुषजाताः, 'तित्तिरवकलावकबोयकविजलचा यगमियमहिसवाराहगाहगोहकुम्मसिरिसिवमाइएहिं' तित्तिरवर्तकलावककपोतकपिजलचातकमगमहिषवराहग्राहगोधाम-कच्छपसरीसृपादिकेषु. तत्र तित्तिरादिपक्षिविशेषेषु, तथा-मृगादिपशुषु विविधप्राणिषु 'अयं ते कूरा मिच्छादंडं पउंजंति एषु जीवेषु ते अत्यन्तं क्रूराः मिथ्यादण्डं प्रयुनन्ति । 'जा वि य से बाहिरिया परिसा मवई' याऽपि च तेषां बाह्या परिषद्भवति, तेषामनार्याणां योऽपि बाब परिचारः स वक्ष्यमाणरूपो भवति, 'तं जहा' तद्यथा-'दासेइ वा' दास इति वा 'पेसेइ वा प्रेष्य इति वा, तत्र दासो जलवहनादिकर्मकरः, प्रेष्यो ग्रामाद प्रामान्तरं प्रेषयितुं योग्या, 'भपएइवा' भृत्य इति वा-वेतनोप मोगी 'भाइल्लेइ वा' मागिक इति वा-भागमादाय क्षेत्रादौ कार्यकारीति वा, 'कम्मकरएइ वा कर्मकर इति वा-साधारण्येन कार्यकर्ता 'भागपुरिसेह वा' भागपुरुष इति वा-भोग्यवस्तूनां सम. पंकः 'तेसि पि य णं अन्नयरंसि वा' तेषां-भृत्यानामपि च खलु अन्यतरस्मिन् वा, ___इसी प्रकार के हिंसाकारी और भी पुरुष होते हैं जो तीतर, बतक, लावक, कपोत, कपिंजल, मृग, महिष, शूकर, ग्राह, गोह, कूर्म, सरीसृप आदि पक्षियों पशुओं और जलचर आदि प्राणियों के प्रति अयत. नावान् एवं निर्दय होकर निष्प्रयोजन ही दंड का प्रयोग करते हैं। __ उन अनार्य अधर्मी पुरुषों की जो बाह्य परिषद-परिवार होती है, जैसे कि-दास (जल आदि लाने का काम करने वाला गुलाम), प्रेष्य (एक ग्राम से दूसरे ग्राम में भेजने योग्य कर्मचारी) भागिक खेती आदि में हिस्सा लेकर काम करनेवाला), कर्मचारी 'सामान्य कार्यकर्ता' और भोग पुरुष (भोग्य वातुएं लाकर देने वाला), इन में से किसी का कारण वश छोटा-सा अपराध हो जानेपर वह अधर्मी
એજ પ્રમાણેના હિંસા કરનારા બીજા પણ પુરૂષ હોય છે, જેઓ તેતર, मत, मूतर, पिंस, भृग-७२५-२स, शु४२, म३२, ३ अया-सरिस्५ -સર્પ વિગેરે પક્ષિયે પશુઓ અને જલચર પ્રાણિ વિગેરે પ્રત્યે અયતનાવાન અને નિર્દય થઈને વિના પ્રજન જ દંડને ઉપયોગ કરે છે. અર્થાત્ મારે છે.
તે અનાર્ય અધર્મી પુરૂષની જે બાહ્ય પરિષદ્ પરિવાર હોય છે, જેમ કે–દાસ (પાણી વિગેરે લાવવાનું કામ કરવાવાળા ગુલામ) ભાગિક (ખેતિ વિગેરેમાં ભાગ લઈને કામ કરવાવાળા) કર્મચારી-(સામાન્ય રીતે કમ કર. વાર) અને ભેગ પુરૂષ (ગ્ય વસ્તુ લાવીને આપનારા) તેમાંથી કોઈને
श्री सूत्रता सूत्र : ४
