________________
समार्थबोधिनी टीका द्वि. शु. अ. २ क्रियास्थान निरूपणम्
२१५
काले कम्मे यावि भव' सैव-पूर्वोक्ता क्रिया एपत्काले - वतुर्थक्षणे अकर्मता चापि भवति - कर्मसंज्ञामपि परित्यजति 'एवं खलु तस्स' एवं खलु तस्य - वीतरागस्थ - ऐर्यापथिकी क्रिया भवति 'तप्पत्तियं' तत्मत्ययिकम् - ऐर्यापथिक क्रियाजन्यम् 'सावज्ज' सावधं कर्म 'त्ति आहिज्जइ' इत्याधीयते समुत्पद्यते बीतरागस्याऽपि 'तेरसमे किरिया ईरियावहिए' त्रयोदर्श क्रियास्थानमैर्यापथिकम् 'ति आहिज्जइ' इत्याधीयते - इत्याख्यायते ' से बेमि' तदहं ब्रवीमि - कथयामि -सुधर्मा स्वामी जम्बूस्वामिनं पति कथयति - तीर्थकरोदीरितं क्रियास्थानं तुभ्यमहं कथयामि, 'जेय अतीता - जे य पड़प्पन्ना जे य आगमिस्सा' ये चाडतीताः- ये च प्रत्युत्पन्नाः- ये च भविष्यन्ती - भविष्यत्काले भविष्यन्ति । 'अरिहंता भगवंता' आर्हन्तो भगवन्तः 'सच्चे ते एयाई चैव किरियाणाई' सर्वे ते तीर्थकराः - एतानिचैव त्रयोदशक्रियास्थानानि 'भासिसु' अभाषिषुः भाषितवन्तः, 'भासेति' भाषन्ते
बद्ध एवं स्पृष्ट होती है दूसरे समय में सिर्फ प्रदेशों से (अनुभाग से नहीं) उसका वेदन होता है और तीसरे समय में निर्जरा हो जाती है। तत्पश्चात् चतुर्थ आदि समयों में उसकी कर्मसंज्ञा भी नहीं रह जाती।
इस प्रकार उस निष्कषाय बीतराग पुरुष को ऐर्यापथिकी क्रिया होती है और उसके निमित्त से उसे साधय कर्म होता है। यह तेरहवां पेर्यापथिक क्रियास्थान कहलाता है।
श्री सुधर्मा स्वामी जम्बूस्वामी से कहते हैं--हे जम्बू ! तीर्थंकर द्वारा प्ररूपित क्रियास्थान मैंने तुम्हें कहे हैं। जो तीर्थंकर भूतकाल में हो चुके हैं, वर्त्तमान में है और भविष्य में होंगे, उन सभी अरिहन्त भगवन्तों ने यही तेरह क्रियास्थान कहे हैं, कहते हैं और कहेंगे ।
થાય છે. ખીજા સમયમાં કેવળ પ્રદેશેાથી (અનુભાગથી નહી') તેનું વેદથય છે. અને ત્રીજા સમયમાં તેની નિરા થાય છે. અર્થાત્ તેની કમ્ સ'જ્ઞા પણ રહેતી નથી.
આ રીતે તે કષાય વિનાના વીતરાગ પુરૂષને ઐર્યાપથિકી ક્રિયા ડાય છે, અને તેના નિમિત્તથી તેને સાદ્ય કમ થાય છે. આ તેરમું ઐોપચિક ક્રિયાસ્થાન કહેવાય છે.
શ્રી સુધર્માસ્વામી જંબૂવામીને કહે છે કે—હે જમ્મૂ તી કર દ્વારા પ્રરૂપિત ક્રિયાસ્થાન મેં તમને કહ્યા છે, જે તીર્થંકર ભૂતકાળમાં થઈ ચુકયા છે. વત માનમાં છે. અને ભવિષ્યમાં થનારા સઘળા અરિહન્ત ભગવન્તાએ આ તેર डियास्थान उह्या छे. उडे छे, मने उडेशे, तेनु प्रतिपादन छे, छे,
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૪
