________________
२०६
सूत्रकृताङ्गसूत्र इति। एतानेव पाखण्डिनोऽधिकृत्य सूत्रकारः कथयति 'आरन्निया' इत्यादि । 'आवसहिया' आवसथिकाः कुटी निर्माय वसन्ति, 'गामंतिया' ग्रामा. न्तिकाः-ग्रामसमीपे एव वसन्ति 'कण्हुई रहस्सिया' केचिद्राहसिका:-गुप्तक्रिया. कर्त्तारो भवन्ति, के वन ‘णो बहुसंनया णो बहुपडिविरया' नो बहुसंयता:-नो सर्वसावधनिवृत्ताः-ते न सर्वथा निवृत्त कर्माणो भवन्ति नो बहु प्रतिविरताः-न सर्वव्रतपालकाः 'सबपाणभूयजीवसत्तेहि' सर्वप्राणभूतजीवसत्त्वेभ्यः, 'नो बहुसंयताः नो विरता:' एतेषां जीवानां हिंसातो न सर्वथा निवृत्ताः, 'ते अप्पणा सच्चा. मोसाइं एवं पउंति' ते पाखण्डिन: तापसप्रभृतयः-आत्मना-स्वयं सत्यानि मृषावचनानि च प्रयुञ्जते-बदति । तथाहि-'अहं ण हतब्बो' अहन हन्तव्यः-दण्डादिना न ताडयितव्यः सत्यपि अपराधे, किन्तु-'अन्ने हंतव्वा' अन्ये-शूद्रादयो हन्तव्याः 'अहं ण अज्जावेययो' अहं नाऽऽज्ञापयितव्यः-अनभिमतकार्येषु न प्रवर्त यितव्यः, 'अन्ने अज्जावेयव्वा' अन्ये-शूद्रादय आज्ञापयितव्याः, नीचवर्णाकरना चाहिए। ऐसे पाखंडीयों के विषय में सूत्रकार कहते हैंअरण्य में निवास करने वाले, कुटीर बनाकर रहने वाले, ग्राम के समीप निवास करने वाले, कोई-कोई गुप्त क्रिया करने वाले होते हैं। वे न सर्व सावद्य से विरत होते है और न सर्व व्रतों के पालक होते हैं। समस्त प्राणों, भूतों, जीवों और सत्वों की हिंसा से सर्वथा निवृत नहीं होते हैं। वे सच्चे-झूठे वचनों का प्रयोग करते हैं। जैसे-अपराध होने पर भी मैं हन्तव्य नहीं हूं अर्थात् दंड आदि से ताडनीय नहीं है, अन्य शृदादिक हन्तव्य हैं, मैं अनिष्ट कार्यों में प्रवृत्त करने योग्य नहीं हूं, दूसरे शूद्रादिक प्रवृत्त करने योग्य हैं, मैं दास या भृत्य बनाने મારવા જોઈએ એવા પાખંડિયેના સંબંધમાં સૂત્રકાર કહે છે કે–તેઓ જંગ. લમાં નિવાસ કરનારાઓ, કુટિ બનાવીને રહેનારાઓ, ગ્રામની સમીપમાં નિવાસ કરનારાઓમાં કઈ કઈ ગુપ્ત ક્રિયાઓ કરવાવાળા હોય છે, તેઓ સર્વ સાવધથી વિરત હોતા નથી, તેમજ સર્વ વ્રતનું પાલન કરવાવાળા પણ डत नथी. सघा, प्राणी, भूतो, व, मने सत्वानी हिंसाथी सर्वथा નિવૃત્ત થતા નથી, તેઓ સાચા કે ખોટા વચને પ્રયોગ કરે છે, જેમકેઅપરાધ હોવા છતાં પણ હું હંતવ્ય-મારવા ગ્ય નથી, અર્થાત્ દંડ વિગે. રેથી શિક્ષા કરવાને ગ્ય નથી, અન્ય શૂદ્ર વિગેરે હનવ્ય-શિક્ષા કરવાને યોગ્ય છે, હું અગ્ય કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરવા ગ્ય નથી. બીજા શુદ્ધો વિગેરે તેવા કાર્યોમાં પ્રવૃત્તિ કરાવવા યોગ્ય છે, હું દાસ અથવા ચાકર બનવાને
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : ४
