________________
१८०
सूत्रकृतानस स्थले 'भवइ दिद्विविपरियासियादंडे' भवति दृष्टिविपर्यापदण्डः, भवत्येवाऽयं दण्डो बुद्धिवैपरोत्यात् यथा दृष्टिविपर्ययात्-मालायां सर्प इति-अस्मिस्तबुद्धिरिति । उदाहरणान्तरमपि पार्शयति-से जहाणामए' तद्यथानाम 'केहपुरिसे' कश्चित्पुरुषः 'गामघायंसि वा ग्रामघाते वा 'गगरपासि वा नगरपाते वा 'खेडघार्यसि वा कबडघायंसि वा-मडंबघायंसि वा' खेटघाते वा, कर्बटघाते वा, मडंबधाते वा है। ऐसी जगह दृष्टिविपर्यासदंड होता है। जैसे दृष्टि की विपरीतता के कारण माला में सर्प का भ्रम हो जाता है, अतद्रूपवस्तु तद् रूप प्रतीत होती है। दूसरा उदाहरण भी दिखलाते हैं-जैसे कोई पुरुष ग्रामघात-वाड से वेष्टिन प्रदेश को ग्राम कहते हैं उसका घात करने वाला ग्रामघातक है, आकरघात-सुवर्ण एवं रत्नादिक की उत्पत्ति के स्थान को नष्ट करने वाला आकरघातक कहलाता हैं, नगर घात-अष्टादश प्रकार के कर से रहित स्थान नगर कहलाता है उसका घात करने वाला नगरघातक है खेडयात-धूली प्राकार से वेष्टित स्थान को खेट कहते हैं उसका घात करने वाला खेडघातक है, कर्वट. घात-कुत्सित नगर को कर्वट कहते हैं उसका घात करने वाला कर्षटघातक कहलाता है, महंषघात-ढाई कोस तक जिस के बीच में कोई ग्राम न हो ऐसा स्थान मडंब कहलाता है उसका घात करने वाला સમજણ પડે છે, ત્યારે તેને પશ્ચાત્તાપ કરે પડે છે. એવા સ્થળે દષ્ટિ વિપસ દંડ હોય છે. જેમ દષ્ટિના વિપરીત પણાને કારણે માળામાં સર્પને ભ્રમ થાય છે, અતદુરૂપ વસ્તુ તરૂપ દેખાય છે.
वे मी हा २६५ मताव छ--२ ४६ ५३५ (१) श्राम धातવાડથી વીંટાયેલા પ્રદેશને ગ્રામ-ગામ કહે છે, તેને ઘાત કરવાવાળે ગ્રામ, ઘાતક કહેવાય છે. (૨) આકાર ઘાત-સેના અને રત્નોની ઉપત્તિના સ્થાનને આકર કહે છે, તેને નાશ કરવાવાળાને આકરઘાતક કહે છે. (૩) નગરઘાત-અઢાર પ્રકારના કર વિનાના સ્થાનને નગર કહેવાય છે. તેને ઘાત કરનાર નગરઘાતક કહેવાય છે. (૪) ખેડઘાત-ધૂળના પ્રાર-કેટથી યુક્ત
સ્થાનને બેટ કહે છે. તેને ઘાત કરવાવાળાને ખેડઘાતક કહેવાય છે. (૫) કબંટવાત-કુત્સિત નગરને કર્બટ કહે છે. તેને ઘાત કરવાવાળાને કર્બટ ઘાતક કહેવાય છે. (૬) મડંબઘાત-અઢી ગાઉ સુધીમાં જેની વચમાં બીજું ગામ ન હોય, એવા સ્થાનને મડંબ કહેવાય છે. તેને ઘાત કરવાવાળાને મડંબ
श्री सूत्रता सूत्र : ४
