________________
१२८
सूत्रकृताङ्गसूत्रे कर्मोद्दिष्टादिभोजित्वात् सावद्यानुष्ठान सेवित्वाच्च 'पुणरवि' पुनरपि प्रव्रज्यावस्थायामपि तारिसगा चे तादृशा एच-गृहस्थतुल्या एव । 'जे खलु' ये खल 'गारस्था' गृहस्थाः सारम्भाः सपरिग्रहाः तथा-'संवेगइया' सन्त्ये के केचन श्रमणा माहना अघि सारंभा सपरिग्रहाः सन्ति, अतस्ते 'दुहओ वि पावाई कुति' द्विधाऽपि पापानि कुर्वन्ति, इमे शाक्यभिक्षवो माहनाश्च द्विधाऽपि-सारम्भसपरिग्रहत्त्वाभ्यामुभाभ्यामपि 'पाबाई कम्माई पापानि-पापजनकानि कर्माणि 'कुवंति' कुर्वन्ति 'इइ संखाय दोहि वि अंनेहि अदिस्समाणो' इति संख्याय पूर्वोक्तगृहस्थ श्रमणमाहनानां रागद्वेषरत्वं साधूनां तद्रहितत्वं च विज्ञाय द्वाभ्यामपि अन्ताम्या मारम्भपरिग्रहाभ्यामदृश्यमान:-अस्पृश्यमानः ताभ्यां रहिता स्तन् 'इई' इति एवं शास्त्रमर्यादया 'भिक्खू' भिक्षुः-निरवद्यान्तमान्ताहारभिक्षगशील: 'रीएग्जा' रीयेत-संवरेत्-संयम पालयेदितिभावः । 'से बेमि' तद् ब्रवीमि-तदहं कथयामि, सचित्त अचित्त परिग्रह से वर्जित हूं। जो गृहस्थ हैं वे आरंभ परिग्रह से सहित हैं और कोई कोई श्रमण तथा ब्राह्म ग भी आरंभ परिग्रह से सहित हैं । वे दोनों प्रकार से पाप करते हैं अर्थात् राग से
और द्वेष से अथवा बाह्य तथा आभ्यन्तर रूप से पापजनक कर्म करते हुए पापों को उपार्जन करते हैं।
ऐसा जानकर अर्थात् गृहस्थों तथा शाक्य आदि भिक्षुओं और ब्राह्मणों को रागद्वेष से युक्त तथा साधुओं को रागद्वेष से रहित जान कर स्वयं रागद्वेष से निवृत्त होता हुआ विचरे । यहां 'अन्त' शब्द का अर्थ रागद्वेष है। क्यों कि वे आत्मा को मोक्ष से दूर करते हैं-अधः पतित करते हैं। तात्पर्य यह है कि साधु राग और द्वेष से रहित हो कर संयम पथ में विचरण करे। અચિત્ત પરિગ્રહથી વજીત છું. જે ગૃહસ્થ છે, તેઓ આરંભ અને પરિગ્રહ વાળા છે. તથા કઈ કઈ શ્રમણ તથા બ્રાહ્મણ પણ આરંભ અને પરિગ્રહ વાળા છે, તેઓ બન્ને પ્રકારથી પાપ કરે છે, અર્થાત્ રાગથી અને દ્વેષથી અથવા બાહા (બહારના) અને આત્યંતર (અંદરના) રૂપથી પાપ જનક કમ કરતા થકા પાપનું ઉપાર્જન કરે છે.
આવું સમજીને અર્થાત્ ગૃહસ્થ અને શાક્ય વિગેરે ભિક્ષુઓ અને બ્રાહણેને રાગદ્વેષવાળા તથા સાધુને રાગદ્વેષ વિનાના જાણને સ્વયં રાગદ્વેષથી નિવૃત્ત થતા થકા વિચરે અહિયાં “અંત' શબ્દનો અર્થ રાગદ્વેષ છે. કેમકેતેઓ આત્માને મોક્ષથી દૂર કરે છે, નીચે પાડે છે તાત્પર્ય એ છે કે સાધુ રાગદ્વેષથી રહિત થઈને સંયમ માર્ગમાં વિચરણ કરે.
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર: ૪
