________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. क्षु. अ. ९ धर्मस्वरूपनिरूपणम्
३९
टीका- 'अट्ठावर्य' अष्टापदम्- द्यूतक्रीडाविशेषस्तम् 'न मिक्खिज्जा' न शिक्षेत यूतक्रीडां न कुर्यात् नापि पूर्वशिक्षितमनुशीलयेत् 'वेदाईयं च ' बेधातीतं च वेध धर्माऽनुवेधस्तस्मादतीतं सद्धर्माऽनुवेधातीतम्, यद्वा-अधर्मप्रधानकं वचनजातम् 'णो वए' नो वदेत्-मधर्मप्रधानकं वचनं नैवोच्चारणीयम् । 'हत्थकम्म' हस्तकर्म - हस्तव्यापारबधानकं कर्म कलहं न कुर्यात् कुचेष्टितं वा । तथा 'विवार्य च' विवाद चविरुद्धं वादं शुष्कवचम् विदण्डामधानकवचनजातं नैव संवादयेत् 'ते' तत्सर्वम् 'विज्जं' विद्वान 'परिजाणिया' परिजानीयात् । द्यूतक्रीडनकादि सर्वमेधजनकतया संसारकारणमिति ज्ञपरिज्ञया ज्ञात्वा प्रत्याख्यानः रिज्ञया परित्यजेदिति । उक्तञ्च -
FOUN
'द्यूताऽभ्यासस्तथाऽधर्मप्रधानवचनं बहु ।
कलहः शुष्कवादश्च सर्वो हि भवकारणम् ॥ १ ॥ ॥१७॥
टोकार्थ -- जिसमें आठ पद होते हैं यह एक प्रकार का छून है । उसका अभ्यास करना अर्थात् द्यूतक्रीडा करना या पूर्वशिक्षित द्यूतक्रीड़ा का अनुशीलन करना योग्य नहीं है। जो धर्म से अनुगत न हो या जिसमें अधर्मकी प्रधानता हो, ऐसा वचन नहीं बोलना चाहिए । हस्त प्रधान कर्म या कुचेष्टा न करे । शुष्क चर्चा या वितण्डावाद भी नहीं करना चाहिए। यह सब द्यूतक्रीड़ा आदि अधर्मजनक होने से संसार के कारण हैं ऐसा ज्ञपरिज्ञा से जान कर प्रत्याख्यान परिज्ञा से उनको त्याग दे । कहा भी है- ' द्यूताऽभ्यासस्तथाऽधर्म' इत्यादि । अधर्मप्रधान वचन, कलह और शुष्कवाद ये
द्यूत का अभ्यास, सब संसार के कारण हैं ॥ १ ॥ ॥ १७ ॥
ટીકા”—જેમાં આઠ પદ હાય આ એક પ્રકારનું દ્યૂત જુગાર છે, તેના અભ્યાસ કરવા અર્થાત્ धूत -: –ક્રીડા કરવી અથવા પહેલાં શિખવાડેલ ઘૃતક્રીડાનુ' અનુશીલન કરવું ચાગ્ય નથી, જે ધર્મને અનુકૂંળ ન હેાય, અથવા જેમાં અધમ નું પ્રધાનપણું હાય, એવા વચનેા ન ખાલવા જોઈએ. હસ્ત પ્રધાન કમ અથવા કુ ચેષ્ટા કરવી નહી. આ બધું દ્યૂત ક્રીડા વિગેરે અધના કારણુ રૂપ હોવાથી સ'સારના કારણુ રૂપ છે, એ પ્રમાણે પરિજ્ઞાથી જાણીને પ્રત્યાખ્યાન પરિ ज्ञाथी तेना त्याग ४२ ४ छे - द्यूताऽभ्यासस्तथाऽधर्म हत्याहि પ્રધાન વચન, કલહ અને શુષ્કવાદ આ
ઘૂતના અભ્યાસ કરવા, અધમ સઘળું સ’સારના કારણુ રૂપ છે. ૧૭
श्री सूत्र तांग सूत्र : 3
