________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १४ ग्रन्थस्वरूपनिरुपणम् ४७१ सम्य गूपेण 'अट्ठदंसी' अर्थदर्शी गुरुसकाशादवधारितमर्थ द्रष्टुं शीलं यस्य स सम्यगर्थदी। एतादृशः 'आणाई' आज्ञया तीर्थकरादीनामाज्ञया-तीर्थकर प्रतिपादितशास्त्रानुसारेण 'सुद्ध' शुदम्-पूर्वापराऽविरुद्धतया निरवद्यम् । 'वयणं' वचनम् 'भिजे' अभियुनीत । एवं च एतादृशं वचनं प्रयुञ्जानः 'पावविवेगं' पापविवेकम्-पूजासत्कारादिनिरपेक्षतया निर्दुष्टं वचनम् 'अभि. संधए' अभिसन्दध्यात्, निर्दुष्टवचनं प्रयुञ्जीतेति यश्चाऽतिक्लिष्टोऽर्थः स्व. ल्पाक्ष रेण नैव प्रकाशयितुं शक्यते, तत्रागतिकगतितया तमर्य विस्तृतशब्देनाऽपि बोधयेत् । तथा गुरुमुखाद् उपश्रृ य सम्यगवधार्य, तीर्थकराज्ञया विशुद्ध वचनं वदेत् । साधुः पापाऽपापयो विवेकं कुर्वन् निर्दुष्ट शब्दं वदेदिति भावः ॥२२॥
पुनरपि उपदेशविधि दर्शयति-'अहा बुइयाई' इत्यादि, मूलम्-अहा बुइयाइंसुसिक्खाज्जा जइज्जयाणाइवेलं वएज्जा।
से दिटिमंदिहिणलूसएज्जासे जाणइ भासितं समाहि।२५। छाया-यथोक्तानि सुशिक्षेत यतेत च नातिवेलं वदेत् ।
___ स दृष्टिमान् दृटि न लूपयेत् स जानाति भापितुं तं समाधिम्२५। तीर्थकरोपदिष्ट आगम के अनुसार शुद्ध पूर्वापर विरोध से रहित वचन का प्रयोग करे । इस प्रकार से वाक्य का प्रयोग करने वाला ही निदोष बचन का प्रयोक्ता होता है।
भावार्थ यह है कि जो अर्थ थोड़े अक्षरों से प्रकाशित न किया जा सकता हो, उसे प्रकाशित करने का अन्य कोई उपाय न होने पर विस्तृत शब्दों से भी समजावें । तथा गुरुमुख से धारण करके तीर्थकर की आज्ञा के अनुसार विशुद्ध वचन बोले । साधु को पाप और अपाप का विवेक करके अदूषित वचन ही बोलना चाहिए ॥२४॥ ઉપદેશ કરેલ આગમ પ્રમાણે પૂર્વાપરના વિરોધ વિનાનાં શુદ્ધ વચનને પ્રયોગ કરે. આ રીતે વાક્યને પ્રવેગ કરવાવાળો જ નિર્દોષ વચનનો ઉપદેશક થાય છે. અર્થાત્ નિર્દોષ ઉપદેશ આપી શકે છે.
આ કથનનો ભાવાર્થ એ છે કે–જે અર્થ થડા અક્ષરેથી બતાવી ન શકાતો હોય તેને પ્રકાશિત કરવા બીજો કોઈ ઉપાય ન હોય તે વિસ્તાર વાળા શબ્દોથી પણ તે સમઝાવે. તથા ગુરૂ મુખથી ધારણ કરીને તીર્થકરની આજ્ઞા પ્રમાણે વિશુદ્ધ વચન બેલે સાધુએ પાપ અને અપાપને વિવેક કરીને દોષ વિનાના નિર્દોષ વચને જ બેલવા જોઈએ પારકા
श्री सूत्रतांग सूत्र : 3
