________________
सूत्रकृताङ्गसूत्रे पाणिनः 'य' च-पुन: 'वुड़े य' वृद्धाश्च महाशरीराः-हस्त्यादयः माणाः प्राणिनः 'ते' तान्-सर्वान् क्षुद्रान् महतश्च-मूक्ष्मान् बादरान् वा जीवान् 'आत्तो पासइ' आत्मवत् पश्येत यथा-मम दुःखमनभिप्रेतं तथैव एतेषामपि दुःखमनभिमतमेव 'सव्वे जीवा वि इच्छंति जीविउ न मरिज्जिउं' इति वचनात् सर्वे पाणिनो जीवितुं समिच्छन्ति न तु मरितुम् , सर्वेषां जीवानां जीवनाशामरणभयानि समानान्येव, उक्तंच-'अमेध्यमध्ये कीटस्य, सुरेन्द्रस्य सुरालये ।
समाना जीविताकासा, समं मृत्युभयं तयोः ॥१॥' इति विचार्य सर्वजीवान् आत्मवत् । तथा 'इणं' प्रत्यक्ष दृश्यमानम् 'महतं' महा. न्तम्-मूक्ष्म बादरजीवाकुलत्वात् कालतो भावतश्च अनाद्यनन्तस्वाद् महत्पदपाच्यम् 'लोयं' लोकम्-स्थावरजङ्गमरूपम् 'उध्वेहती' उत्प्रेक्षेत-कर्मवशवर्तितया हाथी आदि हैं, उन सभी छोटों-बडों को अपने ही समान समझे। अर्थात् यह सोचे कि जैसे मुझे दुःख अप्रिय है उसी प्रकार इन सब प्राणियों को भी दुःख अनिष्ट है 'सभी प्राणी जीवित रहना चाहते हैं, कोई भी मरने की इच्छा नहीं करता, इस वचन के अनुसार सभी प्राणियों में जीवित रहने की अभिलाषा और मरण का भय समान रूप से विद्यमान रहता है । कहा भी है-'अमेध्यमध्ये कीटस्य' इत्यादि । __ अशुचि में रहे हुए कोडे में तथा स्वर्गलोक में रहनेवाले देवेन्द्र में जीवित रहने की अकांक्षा और मृत्यु से भीति एक सी होती है।'
इस प्रकार विचार कर सब जीवों को आत्मतुल्य समझे। सूक्ष्म और बादर जीवों से व्याप्त होने के कारण तथा काल और भाव से अनादि-अनन्त होने के कारण यह लोक महान् कहागया है। मुनि વિગેરે જે જીવે છે, તે બધાજ એટલે કે નાના મોટાને પિતાની બરોબરજ સમજવા. અર્થાત એમ વિચારવું કે જેમ મને દુખ અપ્રિય છે, એજ પ્રમાણે આ બધા પ્રાણીને પણ દુઃખ અપ્રિય છે. બધાજ પ્રાણિ જીવવાની ઈચ્છા વાળ જ હોય છે. કોઈ મરવાની ઈચ્છા કરતા નથી. આ વચન પ્રમાણે બધા જ પ્રાણિયોમાં જીવવાની ઈચ્છા અને મરણને ભય સરખે હોય છે. કહ્યું पण छ है-'अमेध्यमध्ये कीटस्य' त्याल
અશુચિમાં રહેલા જેમાં અને સ્વર્ગ લેકમાં રહેનારા દેવેન્દ્રમાં છવવાની જીજ્ઞાસા અને મરણથી ડર એક સરખા જ હોય છે
આ પ્રમાણે વિચાર કરીને સઘળા ને આત્મા તુલ્ય –પિતાની સરખા સમજવા સૂક્ષમ અને બાદર જીવથી વ્યસ્ત હોવાને લીધે તથા કાળ ભાવથી અનાદિ-અનન્ત હોવાના કારણે આ લેક મહાનું કહેલ છે. મુનિ આ મહાન
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : 3
