________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र.श्रु. अ. ९ धर्मस्वरूपनिरूपणम्
११ 'कम्मी' कर्मी-स तु द्रव्योपार्जनकर्ता विविध सावधर्मवान् पापी कम्मेहि कर्मभिः स्वकन्दुस्कृतैः संसारमहोदधौ 'किच्चती' कृत्यते-पीडयते इति । वन लोभलुब्धा ज्ञातिगणाः मृतस्य दाहादयौर्वदेहिककर्मकलापं सम्पाद्य संपादयन्त्यात्मवाञ्छितम् , अपहरन्ति च सर्व तदीयं धनधान्यादि, परन्तु मृतका पापकर्मणा सश्चितस्वकृतदुष्कृतस्य फल भूतं नरकनिगोदादिदु खं स्वयमनुभवति, न ते तद्धनग्राहिण इति भावः ॥४॥ मूलम्-माया पिया सा भाया भज्ञा पुत्ता य ओरसी।
नौलं ते तव ताणाय लुप्पंतस्स सकम्मुणा ॥५॥ छाया-माता पिता स्नुषा भ्राता भार्या पुत्रा चौरसाः ।
नालं ते तव त्राणाय लुप्यमानस्य स्वकर्मणा ॥५॥ और द्रव्यका उपार्जन करने वाला और उसके लिए विविध प्रकार के सावध कर्म करने वाला वह पापी अपने किये पापों के फल स्वरूप संसार सागर में पीडा पाता है।
तात्पर्य यह है कि धन के लोभी ज्ञातिजन मृतकका दाहकर्म आदि करके उसके सारे धनको ग्रहग कर लेते हैं, परन्तु पापकृत्य करके धनोपार्जन करने वाला वह मृतक जन अपने कृत्यों का फल भोगनेके लिए नरक निगोद आदि में जाता है और वहां दुःख भोगता है ॥४॥
'माया पिया' इत्यादि।
शब्दार्थ-'सकम्मुणा स्वकर्मणा' अपने पाप कर्म से 'लुप्पंतस्सलुप्यमानस्य' संसारमें पीडित होते हुए 'तब-तब तुम्हारे 'ताणाय
અને દ્રવ્યને પ્રાપ્ત કરવાવાળા અને તે માટે અનેક પ્રકારના સાવઘ કર્મ કરનારા તે પાપી પિતે કરેલા પાપના ફલ રૂપ સંસાર સાગરમાં દુઃખી થાય છે.
કહેવાનુ તાત્પર્ય એ છે કે-ધનના લેભી જ્ઞાતિ જન મરેલાના દાહ કમ વિગેરે કરીને તેનું બધું જ ધન પતે ગ્રહણ કરી લે છે, પરંતુ પાપ કર્મ કરીને ધન કમાવાવાળે તે મરનાર પુરૂષ પોતે કરેલા કર્મનું ફળ જોગવવા માટે નરક નિગોદ વિગેરેમાં જાય છે. અને ત્યાં દુઃખ ભોગવે છે. આ 'माया पिया' इत्यादि
शा-'सकम्मुणा- स्व कर्मणा' पाताना ५।५४माथी लुप्पंतस्स-लुष्यमानस्य' ससारमा पा31 पामता ७ 'तव-तव' तमा२। 'ताणाय-त्राणाय' २६॥ १२१
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : 3
