________________
सूत्रकृतानसूत्रे टोका-'ते दुहओ वि' ते-साधवः द्विधाऽपि-विधिनिषेधवाक्यरूपमुभयमपि 'ण भासंति' न भाषन्ते, 'अत्थि वा' अस्ति वा पुण्यम्, 'नत्थि वा' नास्ति वा पुण्यमिति न भाषन्ते ते साधवः, 'पुणो' पुनश्च तथाविधोभयमकारकमाषणे 'रयस्स' रजसः-पापस्य 'आय' आयम्-आगमनकारणम् 'हेच्चा' हित्वा-अपनीय 'ते' ते-अनवद्यभाषणकर्नारो महापुरुषाः 'निव्वाण' मोक्षम्-निरतिशयमुखात्मकमशेषकर्मक्षयरूपम् 'पाउणेति' प्राप्नुवन्तीति ॥२१॥ मूलम्-निव्वाणं परमं बुद्धा, णक्खत्ताणं व चंदिमा।
तम्हा संया जए दंते', निवाणं संधए मुंणी ॥२२॥ छाया-निर्वाणं परमं बुद्धाः, नक्षत्रेष्विव चन्द्रमाः।
तस्मात्सदा यतो दान्तो, निर्वाणं साधयेन्मुनिः ॥२२!! है, यह दोनों बाते नहीं कहते। वे कर्म के आश्रव को त्याग कर मौन धारण करके-मोक्ष प्राप्त करते हैं ॥२१॥
टीकार्थ-दान की विधि रूप या निषेध रूप यह दोनों बाते साधु नहीं कहते हैं। साधु 'पुण्य है' अगर 'पुण्य नहीं है। ऐसा न कहे हिंसा जनित दान का विधान करने में एवं निषेध करने में भी दोष लगता है। अतएव उसे दोनों में से एक बात भी नहीं कहनी चाहिए। दूरदर्शी साधु को ऐसे अवसर पर मौन का ही आश्रय लेना चाहिए।
इस प्रकार दोनों प्रकार से नहीं बोलने पर पाप के कारण का त्याग कर महापुरुष निर्वाण को अर्थात् सर्वोत्तम सुखमय और समस्त कर्मों के क्षयस्वरूप मोक्ष को प्राप्त करते हैं ।२१॥ એ બન્ને વાત કહેવી ન જોઈએ. તેઓ કર્મના આસ્રવ ત્યાગ કરીને મન ધારણ કરીને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે. મારા
ટીકાથ-દાનની વિધિ રૂપ અથવા નિષેધ રૂપ એ રીતે બન્ને પ્રકારની વાતે સાધુ કહેતા નથી. તેઓ “પુણ્ય છે અથવા પુણ્ય થતું નથી તેમ ન કહે હિંસાથી થનાર દાનનું વિધાન કરવાથી અને નિષેધ કરવાથી પાગુ દેષ લાગે છે. તેથી જ તેમણે બને પિકી એક પણ વાત કહેવી ન જોઈએ. દરશી સાધુએ એવા અવસરે મૌનને જ આશ્રય લેવો જોઈએ.
આ રીતે બને તરફ બલવાથી પાપના કારણને ત્યાગ કરીને મહી પુરૂષ નિવઘને અર્થાત્ સર્વોત્તમ સુખમય અને સઘળા કર્મના ક્ષય સ્વરૂપ એસને પ્રાપ્ત કરે છે. ૨૧
८.०
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૩
