________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ११ मोक्षस्वरूपनिरूपणम् __ अन्वयार्थः--(गाणिणो) ज्ञानिन:-जीवस्वरूपतद्वधर्मवेदिनः (एयं खु सारं) एतदेव प्राणातिपातनिवर्तनमेव सारं परमार्थतः प्रधानम् (जं न कंचण हिंसइ) यन्न कञ्चन प्राणिनं हिनस्ति-विराधयति, (एयावंत) एतावन्तम् (अहिंसासमय चेव) अहिंसासमयम्-अहिंसापतिपादकं शास्त्रमेव (विजाणिया) विज्ञाय न कमपि हिंस्यादिति पूर्वेण सम्बन्धः ॥१०॥
टीका--'णाणिणो' ज्ञानिनः-जीवस्वरूपतद्वधजनितकर्मबन्धवे दिनः। 'खु' खलु-वाक्पालङ्कारे 'एयं' एतदेव-अनन्तरोक्तं प्राणातिपातनिवर्तनम् । एवम् करता है 'अहिंसासमयं चेव-अहिंसासमयं चैव' अहिंसाके समर्थक शास्त्रका भी 'एयावंतं विजाणिया-एतावन्तं विज्ञाय' यही सिद्धांत जान कर हिंसा नहीं करनी चाहिए ॥१०॥ ___अन्वयार्थ-जीव के स्वरूप को और उसकी चिराधना से होनेवाले पापकर्म के जानने वाले ज्ञानी जन को प्राणातिपात से निवृत्त होना ही सार भूत-प्रधान है, और अहिंसा प्रतिपादक शास्त्र का भी यही सार है कि किसी प्राणी की हिंसा न की जाय ऐसा-जान कर किसी भी प्राणी की विराधना न करे॥१०॥ ... टीकार्थ-जो ज्ञानवान हैं अर्थात् जीव के स्वरूप को और उसकी हिंसा से होने वाले पापकर्म बंधको जानते हैं, वे यह जाने कि माणातिपात का परित्याग ही सब मे प्रधान है और प्राणी की विराधना से निवृत्त होना ही ज्ञानी का ज्ञानीपन है। ऐसा जानकर वे मन समयं चेव-अहिंसासमयं चैव' मडिसानु समय न ४२११॥ शानु ५५४ 'एयावंत' विजाणिया-एतावन्त विज्ञाय' मे सिria समलने હિંસા કરવી નહીં ૧૦
અન્વયાર્થ– જીવના સ્વરૂપને તથા તેની વિરાધનાથી થવાવાળા પાપકર્મને જાણવાવાળા જ્ઞાની જને પ્રાણાતિપાતથી નિવૃત્ત થવું એજ સાર અર્થાત પ્રધાન છે. અને અહિંસા પ્રતિપાદન કરવાવાળા શાસ્ત્રને પણ એજ સાર છે. કે કઈ પણ પ્રાણીની હિંસા ન કરવી, એ સત્ય સમજીને કેઈ પણ પ્રાણિની વિરાધના ન કરવી. ૧૦
ટીકાર્થ– જેઓ જ્ઞાનીઓ છે, અર્થાત્ જીવના સ્વરૂપને અને તેની હિંસાથી થવાવાળા પાપકર્મના બંધને જાણવાવાળા છે. તેઓ એ સમજે કેપ્રાણાતિપાતને પરિત્યાગ એજ સૌમાં મુખ્ય છે. અને પ્રાણિયોની વિરાધનાથી નિવૃત્ત થવું એજ જ્ઞાનીઓનું જ્ઞાની પણું છે. એમ સમજીને તેઓ
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : 3
