________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ११ मोक्षस्वरूपनिरूपणम् १७९
अन्वयार्थ:-(मइम) मतिमान-बुद्धिमान (सपाहि अणुजुत्तीहि) सर्वानिरनुयुक्तिभियुक्तिसङ्गतिभियुक्तिभिः (पडिले हिया) पृथिव्यादय इति प्रतिलेख्य पर्यालोच्य (सव्वे अकंतदुक्खा) सर्वे पाणिन: अकान्तदुःखा:-अप्रियदुःखाः मुखलिप्सवश्व इति जानीयात् (अओ सव्वे न हिंसया) अतः-अस्मादेव कारणात सर्वान् माणिनो न हिस्यान्न विराधयेदिति ॥९॥ ____टीका-सामान्यतः षड्जीवनिकायाः प्रदर्शिताः, एतेषु किं कर्त्तव्यमितीदानी दर्शयति सूत्रकार:-'समाहि' इत्यादि । 'समाहि' सर्वाभिः 'अणुजुत्तीहिं' अनुयुक्तिमि, अनुकूला चासौ युक्तिरित्यनुकूलयुक्तिः स्वसुखमियत्वादिस्ताभि: अथवा दोषरहितसपक्षधर्मत्वादियुक्ताभियुक्तिभिरनुमानैः-'मइम' मतिमान्दुक्खा' सभी प्राणियों को दुःख अप्रिय है यह समजे 'अओ सन्चे न हिंसया-अतःसन्निहिंस्थात्' अतएव कोई भी प्राणी की हिंसा न करे॥९॥
अन्वयार्थ--बुद्धिमान पुरुष सभी युक्तियों से पृथ्वीकाय आदि का विचार करके यह समझे कि सभी प्राणी को दुःख आक्रान्त हैं अर्थात् किसी भी प्राणी को दुःख प्रिय नहीं हैं, सभी सुख के अभिलाषी हैं इस कारण किसी भी प्राणी की विराधना न करे ॥९॥
टीकार्थ-सामान्य रूप से छह जीवनिकाय दिखलाए गए हैं। अव सूत्रकार यह कहते हैं कि उनके प्रति हमारा क्या कर्त्तव्य है ? सभी अनुकूल युक्तियों से अर्थात् अपनी सुखप्रियता आदि के विचार से या निर्दोष अनुमान आदि रूप युक्तियों से सत् असत् का विवेक रखने सिद्धि ४२ 'सव्वे अकंतदुक्खा-सर्वे अकान्तदुःखाः' ५५ प्राणियोन १५ अप्रिय छे. मे पात सभर 'अओ सव्वे न हिंसया-अतः सर्वान्न. हिंस्यात्' 21 माटे ६ ५५ प्रानी सा न ४२वी. ॥६॥
અન્વયાર્થ–બુદ્ધિમાન પુરૂષ બધીજ યુક્તિથી પૃથ્વિકાય વિગેરેને વિચાર કરીને એ સમજે કે-બધા જ પ્રાણિને દુઃખ અપ્રિય છે. અને બધા પ્રાણિ સુખની ઈચ્છા કરવાવાળા છે. તેથી કોઈ પણ પ્રાણીની વિરાધના કરવી નહીં છેલ્લા
ટીકાઈ–સામાન્ય રીતે છ જવનિકાય બતાવવામાં આવેલ છે. હવે સૂત્રકાર એ કહે છે કે-તેઓની પ્રત્યે અમારું શું કર્તવ્ય છે? સઘળી અનુકૂળ યુક્તિથી અથૉત્ પિતાની સુખ પ્રિયતા વિગેરેના વિચારથી અથવા નિર્દોષ અનુમાન આદિપ યુક્તિથી સત્ અસલૂને વિવેક સમજનારા બુદ્ધિ
श्री सूत्रकृतांग सूत्र : 3
