________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. १. १० समाधिस्वरूपनिरूपणम् १५१ ___ अन्वयार्थः-'अत्तगामी मुणी मुसं न बूया' आप्तगामी-मोक्षमार्गगमनशीलो मुनिः-साधुः मृषा-मृ भाषां न ब्रूयात्-न वदेत् 'एयं निवाणं कसिणं समाहि' एतदेव-मृषाबादवर्जन मेव कृत्स्नम्-सम्पूर्ण भावसमावि निर्वाणं मोक्ष चाहुः 'सयं न कुज्जा न य कारवेज्जा' तदेवं मृषावादं स्त्रयं न कुर्यात् न च-न वा अन्यान् कारयेत् 'करंतमन्नं पि य णाणुजाणे' तथा कुर्वन्तमन्यं पुरुषं नानु जानीयात् न च तस्य मृपावादस्याऽनुमोदनपपि कुदिति ॥२२॥
टीका-'अत्तगामी' आप्तगामी-पाप्यते-माप्यते-इति आप्तो मोक्षः, तद्गमनशील आप्तगामी। अथवा-अप्तो विनष्टसर्वदोवस्तीर्थङ्करः, तदुपदिष्टमार्गगामी । 'मुणी' मुनि:- जिनपवचनमननशीलः, 'सं' मृषावादम्-असत्यभाषणम्, 'न बूया न यात्' 'असत्यं न वक्तपम्' सत्यमपि यदि प्राण्युपघातकारि भवेत, तदा तदपि सत्यं न वक्तव्यमिति सर्वथैव मृपावादस्य निषेधो विहितः। ___अन्वयार्थ--आप्त अर्थात् सर्वज्ञ वीतराग के मार्ग पर अथवा मोक्ष के मार्ग में चलने वाला मुनि मृषाभाषा न बोले । मृषावाद का त्याग ही भावसमाधि अथवा निर्वाण का कारण है। इसी प्रकार अन्य पापों को भी न स्वयं करे, न दूसरों से करावे और न करने वालों का अनुमोदन करे ॥२२॥ ___टीकार्थ--जो प्राप्त किया जाय वह आप्त कहलाता है। यहां आप्त का अर्थ मोक्ष है । अथवा समस्त दोषों से रहित तीर्थकर भगवान् आप्त कहलाते हैं । तात्पर्य यह निकला कि मोक्ष के या वीतराग के मार्ग पर चलने वाला मुनि असत्य भाषण न करे ! सत्य भी यदि प्राणियों का घातक हो तो उस सत्य का भी भाषण न करे । इस प्रकार
અન્વયાર્થ–આત અર્થાત્ સર્વજ્ઞના વીતરાગ માર્ગ પર અથવા મોક્ષના માર્ગમાં ચાલવાવાળા મુનિ મૃષાભાષા ન બેલે મૃષાવાદનો ત્યાગજ ભાવ સમાધિ અથવા નિર્વાણનું કારણ છે. એ જ રીતે બીજા પાપને પણ સ્વયં ન કરે. તેમજ બીજાની પાસે કરાવે નહીં તથા કરવાવાળાનુ અનુમોદન પણ ન કરે અરરા
ટીકાર્થ-જે પ્રાપ્ત કરિ શકાય તે આપ્ત કહેવાય છે. અહિયાં આપ્તને અર્થ “મોક્ષ છે. અથવા સઘળા દેથી રહિત તીર્થકર ભગવાન આપ્ત કહે. વાય છે. તાત્પર્ય એ છે કે-મોક્ષના અથવા વીતરાગના માર્ગ પર ચાલવા વાળા મુનિએ અસત્ય ભાષણ કરવું નહીં સત્ય પણ જે પ્રાણિની હિંસા કરનાર હોય તે તેવું સત્ય પણ ન કહેવું. આ રીતે અહિયાં મૃષાવાદને
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૩
