________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्र. अ. १० समाधिस्वरूपनिरूपणम् १४९ ___टीका-'संबुज्झमाणे' संबुद्धयमानः, भावधर्म श्रुतचारित्राख्यं भाव समाधि वा संबुद्धयमानः विहिताऽनुष्ठाने प्रवृत्तिं कुर्वन् 'मतीमं' मतिमान मननं मतिःसदसद्विवेकलक्षणा बुद्धि विद्यते यस्याऽसौ मतिमान् ‘पावा उ' पापात्तुहिंसादिकर्मणः सकाशात् 'निवटएज्जा' निवर्तयेत्, अनर्थकारणतां पापस्य ज्ञात्वा -समीक्ष्य च धर्म संसारनिवर्तकं तदनु स्वात्मानं पापान्निवर्तयेत् । किश्चाऽन्यत्'हिंसपमयाई' हिंसाप्रमुतानि, हिंसा-प्राणिनां प्राणव्यपरोपणं तादृश-हिंसाजनितानि यान्यशुभकर्माणि-ज्ञानावरणीयादीनि तानि नरकनिगोदादियातना स्थानेषु । 'दुहाई दुःखानि-दुःखजनकानि भवन्ति । तथा-'वेराणुबंधीगि' वैरानुबन्धीनि, अनेकजन्मान्तरितैरपि मोचयितुमशक्यानि। एवम् 'महब्भयाणि' महाभयानि-महद्भयं येभ्यस्तानीति, 'मत्ता' मत्वा-विचार्य-मतिमान पापान्निवर्तयेदिति । धर्मतत्त्वपरायणाः पापान्निति कुयुः। हिंसासमुद्भव___टीकार्थ--श्रुत-चारित्र रूप भाव धर्म को अथवा भाव समाधि को जानता हुआ मोक्षाभिलाषी विहित अनुष्ठान में प्रवृत्ति करे। मेधावी अर्थात् सत् असत् का विवेक करने की विशिष्ट प्रज्ञा से सम्पन्न मुनि अपने आपको हिंसा आदि पाप से निवृत्त कर ले। पाप को अनर्थकारी जान कर और धर्म को संसार से छुड़ाने वाला समझ कर पाप से हट जावे । हिंसा अर्थात् प्राणियों के प्राणव्यपरोपण (घात) से उत्पन्न होने वाले ज्ञानावरणीय आदि कर्म नरक निगोद आदि यातनाओं के स्थानों में दुःख जनक होते हैं । वे जन्म जन्मान्तर में वैर की परम्परा बढाने वाले और महान भय उत्पन्न कर ने वाले होते हैं । ऐसा मान कर मेधावी पाप से निवृत्त हो।
ટીકાર્થ-શ્રત ચારિત્ર રૂપ ધર્મને અથવા ભાવસમાધિને જાણતા એવા મોક્ષની ઈચ્છા વાળા પુરૂષ શાસ્ત્રમાં વિહિત-કહેલા અનુષ્ઠાનમાં પ્રવૃત્તિ કરવી. અર્થાત્ સત્ અને અસતના વિવેક કરવાવાળી વિશેષ પ્રકારની પ્રજ્ઞાથી યુક્ત મુનિ પિતાને હિંસા વિગેરે પાપથી નિવૃત્ત કરે. પાપને અનર્થનું મૂળ સમજીને અને ધર્મને સંસારથી છોડાવવા વાળે સમજીને પાપથી દૂર રહે. હિંસા અર્થાત્ પ્રાણિયેના પ્રાણવ્યપરંપણ (વાત) થી ઉત્પન્ન થવાવાળા જ્ઞાનાવરણીય વિગેરે કમ નરક નિગેદ વિગેરે યાતનાઓના સ્થાનમાં દુઃખ જનક હોય છે તેઓ જન્મ જન્માન્તરમાં વેરની પરંપરા વધારવા વાળા અને મહાન ભય ઉત્પન્ન કરવાવાળા હોય છે, તેમ સમજીને મેધાવી-ડાહ્યા માણસે પાપથી નિવૃત્ત થવું.
श्री सूत्रतांग सूत्र : 3
