________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. ८ उ. १ वीर्यस्वरूपनिरूपणम् ७०१
टीका--अपि च 'जे' ये 'य' च 'अबुद्धा' अबुद्धाः-धर्मविषयकबोधविकलाः, शुष्कव्याकरणतर्कतत्सदृशतदन्यशास्त्रविषयकज्ञानेन संजाताभिमाना आत्मानं पण्डितं मन्यमानाः, परन्तु पारमार्थिकवस्तुविषयकपरामर्शविकलत्वात् अबुद्धाः। न च शुष्कतर्क ज्ञानमात्रेण सम्यक्त्वमन्तरेण भवति कथमपि तत्त्वावबोधः। उक्तश्च'शास्त्रावगाहपरिघट्टनतत्परोऽपि, नैवाऽबुधः समधिगच्छति वस्तुतत्वम् । नानामकाररसभोगगताऽपि दर्वी, स्वाद रसस्य सुचिरादपि नैव वेनि ॥११॥
अबुद्धा बालवीर्यवन्तः । तथा-'महाभागा' महाभागाः महासत्करणीयाः, महान्तश्च ते भागा इति महाभागाः, अत्र भागशब्दः, सत्कारार्थकः । ततश्य ____टीकार्थ--शुष्क व्याकरण तर्क तथा इसी प्रकार के अन्य शास्त्रों के ज्ञान से जिन्हें अभिमान उत्पन्न हो गया है, जो अपने आपको पण्डित मानते है, परन्तु पारमार्थिक वस्तु के ज्ञान से रहित हैं वे वास्तव में अबुद्ध हैं, क्यों कि सम्पत्व के विना शुष्क तक मात्र से तत्त्व का बोध प्राप्त नहीं होता। कहा भी है--'शास्त्रावगाह परिघट्टान तत्परोपि' इत्यादि। __ जैसे नाना प्रकार के रसों में डूब रहने वाली चाटू दीर्घ काल पर्यन्त भी रसों के स्वाद को नहीं जान पाती, इसी प्रकार विविध शास्त्रों का अवगाहन करने पर भी अवुध पुरुष तत्व के ज्ञान से वंचित (रहित) ही रहता है।'
इस प्रकार जो अबुद्ध है अर्थात बालवीर्यवान् है वह महाभाग अर्थात् अत्यन्त सत्कार करने योग्य हो महाभाग्यवान् हो, पूर्वभव
ટીકાર્યું–શુષ્ક એવા વ્યાકરણ, તક તથા એવા પ્રકારના અન્ય શાસ્ત્રોના જ્ઞાનથી જેઓને અભિમાન ઉત્પન્ન થયેલ હય, જે ઓ પિતાને પંડિત માનતા હોય પરંતુ પરમાર્થિક વસ્તુના જ્ઞાનથી રહિત હોય તેઓ વાસ્તવિક રૂપે અબુદ્ધજ છે કારણ કે–સમ્યક્ત્વના જ્ઞાન વિના શુષ્ક એવા તર્કમાત્રથી તત્વનો माध प्रात थते। नथी. यु. ५ छ -'शास्त्रावगाहपरिघट्टनतत्परोऽपि' ઈત્યાદિ જેમ અનેક પ્રકારના રસમાં ડૂબી રહેનાર ચાટુ (ચેડ) લાંબા કાળ સુધી તેમાં પડી રહેવા છતાં પણ રસેના સવાદને જાણી શકતી નથી. તે રીતે અનેક શાસ્ત્રોને અભ્યાસ કરવા છતાં પણ અબુધ પુરૂષ તત્વના સાચા ज्ञानथा पयित (विनानी) ४ २३ छ.
આવા પ્રકારના જે ઓ અબુધે છે, અર્થાત બાલવીયવાનું છે, તે મહાભાગ અર્થાત અત્યન્ત સત્કાર કરવાને ગ્યા હોય અથવા મહાભાગ્યવાન
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૨
