________________
A
PRA
सूत्रकृतानसूत्रे पक्षं मतम् (पडियच्च) पतीत्य-ज्ञात्या (से इति) स वीरः इति एवं प्रकारेण(सव्धयाय) सर्ववाद-सर्वमतं 'वेयइता' वेदयित्या-ज्ञात्वा (संजमदीहरायं) संयम दीर्घरात्रम् (उयहिए) उपस्थितः-यावज्जीय संघमोत्थानेनोत्थित इति ॥२७॥
टीका-किरियाकिरियं' क्रियाक्रिये 'वेणइयाणुवायं वैनयिकानुवादम् । 'अण्णाणियाणं' अज्ञानिकानाम् 'ठाणं' स्थानम्-पक्षम् , अथवा-स्थीयतेऽस्मिनिति स्थानम्-दुर्गतिगमनादिकं सर्वम् 'पडियच्च प्रतीत्य-परिज्ञाय सम्यगवबुध्येत्यर्थः । क्रियावादिनस्तु-क्रियात एव मुक्ति भवतीति-क्रियामात्रमाचरणीयम् । अक्रियावादिनः पुनः ज्ञानवादिनो ज्ञानादेव मोक्ष इति क्रियामुज्झांचक्रुः । तथा-विनयादेव मोक्षमाचक्षाणा विनयेन चरन्तीति वैनयिका व्यवस्थिताः । तथा-अज्ञानमेय
टोकार्थ-भगवान ने क्रियावादियों के मत को जाना, अक्रिया वादियों के मत को जाना, चैनयिकों के बाद को जाना और अज्ञानवादियों के स्थान अर्थात् पक्ष को जाना । अथवा जिसमें स्थिति हो उसे स्थान कहते हैं, इस व्याख्या के अनुसार उनकी दुर्गति में होने वाली स्थिति को जाना अर्थात अज्ञानवाद से दुर्गति को प्राप्ति होती हैं, इस तथ्य को जाना।
कियायादियों का मन्तव्य है कि अकेली क्रिया से ही मोक्ष की प्राप्ति होती है, अतएव क्रिया का ही आचरण करना चाहिए । अक्रिया चादी ज्ञानवादी हैं, वे ज्ञान से ही मुक्ति मानते हैं, क्रिया को निरर्थक समझते हैं । विनय से हो मोक्ष कहने वाले और विनय का ही आचरण
ટીકાર્થ – ભગવાન મહાવીરે ક્રિયાવાદીઓના મતને જાણ્ય, અક્રિયાવાદીઓના મતને જાણ્ય, વૈનાયિકોના મતને જા અને અજ્ઞાનવાદીઓના રથાનને (પક્ષને પણ જાણી લીધુ. અથવા જેમાં સ્થિતિ (ઉત્પત્તિ) થાય છે તેને સ્થાન કહે છે આ વ્યાખ્યા પ્રમાણે જુદા જુદા મતવાદીઓની દુતિમાં કેવી સ્થિતિ (દશા) થાય છે, તે જાણ્યું. એટલે કે અજ્ઞાનતાદીઓના માર્ગને અનુસરવાથી દુર્ગતિની પ્રાપ્તિ થાય છે, એક તથ્યને તેમણે જાણ્યું હતું. ક્રિયાવાદીઓની માન્યતા એવી છે કે એકલી ક્રિયા દ્વારા જ મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે, તેથી ક્રિયાઓમાં જ પ્રવૃત્ત રહેવું જોઈએ. અકિયાવાદી જ્ઞાનવાદી છે. તેઓ ક્રિયાને નિરર્થક માને છે અને જ્ઞાન દ્વારા જ મક્તિ પ્રાપ્તિ થાય છે એમ માને છે. વિનયથી જ મોક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે એવું માનીને વિનયનું
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર: ૨
