________________
૪૮૮
-
सूत्रकृताङ्गसूत्रे यस्य स पण्डकवैजयन्तः। (से) स मेरुः लक्षयोजनमध्यात् (जोयणे) योजनानि (णवणवइ सहस्से) नवनवतिसहस्राणि (उधुस्सिओ) ऊर्ध्वमुच्छ्रितः-उन्नतः, तथा-(सहस्समेगं सहस्रयोजनमेकम् (हेट्ठ) अधो व्यवस्थितः, नवनवतिसहस्रयोजनमूर्ध्वमुन्नतः, एक सहस्रयोजनमधोभूमौ निविष्टः, भौमजाम्बूनदबैडूर्यविभागत्रय वान् , यस्य पण्डकचनमेव पताकारूपम् , एतादृशो मेरू पर्वतः सर्वतः श्रेष्ठ इति॥१०॥ मूलम्-'पुढे णभे चिंटूइ भूमिवहिए, जं सूरिया अणुपरिवयंति।
से हेमवन्ने बैंहुनंदणे य, जंसी रेई वेदयति महिंदौ॥११॥ छाया-स्पृष्टो नभसि तिष्ठति भूम्यवस्थितो यं सूर्या अनुपरिवर्तयन्ति ।
___स हेमवर्णों बहुनन्दनश्च यस्मिन् रतिं वेदयन्ति महेन्द्राः ॥११॥ निन्यानवे सहन योजन ऊपर अर्थात् पृथ्वी के ऊपर है और एक हजार योजन पृथ्वी के अधोभाग में है। ___ तात्पर्य यह है-सुमेरु पर्वत की कुल ऊंचाई एकलाख योजन की है। उसमें से निन्यानवे हजार योजन पृथ्वी के ऊपर और एक हजार योजन पृथ्वी के नीचे है। उसमें तीन काण्ड हैं-भौम, जाम्बूनद और बैडर्य । पण्डक वन उसकी पताका के समान है। ऐसा मेरु पर्वत सभी पर्वतों में प्रधान है ॥१०॥ 'पुढे णभे' इत्यादि ।
शब्दार्थ-से-सः' वह मेरु पर्वत 'णभे पुढे-नभः स्पृष्टः' आकाशको स्पर्श किया हुआ 'भूमिवहिए-भूम्यवस्थित:' पृथ्वी पर 'चिट्ठ-तिष्ठति' તેની પતાકાના જેવું છે. સુમેરુ પર્વત પૃથ્વીની સપાટી પર ૯૯૦૦૦ નવાણું હજાર યોજન ઊંચાઈ સુધી વ્યાપેલે છે. અને એક હજાર જન સુધી તે પૃથ્વીની નીચે વ્યાપેલે છે.
તાત્પર્ય એ છે કે સુમેરુ પર્વતની કુલ ઊંચાઈ એક લાખ જન પ્રમાણ છે. તેમાંથી ૯ નવાણું હજાર યોજન પૃથ્વીની ઉપર અને એક હજાર
જન પૃથ્વીની નીચે છે, તેમાં ભૌમકાંડ, જાબૂનદ્રકાંડ અને વૈડૂર્યકાંડ નામના ત્રણ કાંડ છે, પંડકવન તેની પતાકાના જેવું શોભે છે એ સુમેરુ પર્વત સઘળા પર્વતેમાં શ્રેષ્ઠ છે. • ૧૦ ___'पुढे णभे' त्यहि
Avail:-से-सः' ते ३५ त ‘णभे पुढे-नभः स्पृष्टः' मायने २५शशन भूमिवढ़िए-भूम्यवस्थितः पृथ्वी ५२ 'चिदुइ-तिष्ठति' स्थि२ २७ छ. 'ज-यत्'२
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર: ૨
