________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र. शु. अ. ५ उ. २ नारकीयवेदना निरूपणम् ४१७
अन्वयार्थ : - (सया) सदा-सर्वकाल (जलं नाम) ज्वलन्नाम स्थानमस्ति 'महंत' महत् निहं' निहं - पाणिघातस्थानं (जंसि) यस्मिन् निहे (अको) अकाष्ठः काष्ठमन्तरेणैव (जळंतो) ज्वलन् - देदीप्यमानः (अगणी) अग्नि स्तिष्ठति (के३) केऽपि (बहु कूरकम्मा) बहु क्रूरकर्माणः (चिरद्वितीया) चिरस्थितिकाः प्रभूतकालं तत्र वासं कुर्वाणाः तत्र नरके (बद्धा) बद्धाः (अरहस्सरा) अरहःस्वरा उच्चस्वरेण अव्यक्तदीनस्वरमुच्चारयन्तः (चिद्वति) तिष्ठन्तीति ॥ ११ ॥
टीका- 'सया' सदा-सर्वदा 'जलं नाम' ज्वलन् अतिशयेन दीप्यमानम् अत्युष्णस्थानमस्ति तत्स्थानम्, न अल्पम् अपि तु 'मह' महत्- अतिशयेनोन्नतमस्ति तत् स्थानम् । 'निहं' निहं निहन्यन्ते प्राणिनः कर्मवशाद् यस्मिन् तनिहम आघातस्थानं नारकजीवानां प्राणिनाम् नरकस्थानमित्यर्थः, 'जंसी' यस्मिन् स्थाने 'अगणी अकट्टो' अग्निरकाष्ठः-काष्ठादीन्धनमन्तरेणैवाऽग्निः 'जलंतो' ज्वलन - देदीप्यमानः उष्णरूपश्वात्, विनैव काष्ठं यत्राऽग्निः मज्वलति, तत्राऽग्नौ । उस नरक में बांधे हुए वे 'अरहस्सरा - अरहस्वराः' दीन चिल्लाते हुए 'चिट्ठति तिष्ठन्ति' रहते हैं ॥ ११ ॥
अन्वयार्थ - सदैव जलता हुआ एक बडा प्राणियों के घात का स्थान है । उस स्थान में काष्ठों के बिना ही अग्नि जलती रहती है । क्रूरकर्मा और दीर्घकालीन स्थिति वाले नारक बहुत समय तक वहां बांध दिये जाते हैं और वे ऊंचे स्वर से आक्रन्दन करते हैं ॥११॥
टीकार्थ- सदा देदीप्यमान एक अत्यन्त उष्ण स्थान है । वह स्थान छोटा नहीं, बहुत बडा है । वह कर्म के वशीभूत प्राणियों के घात का स्थान है । उस स्थान में काष्ठ आदि ईंधन के बिना ही सदा निवास पुरवावाजा छे 'बद्धा - बद्धाः' ते नरम्भां अधिसा तेथे 'अरहसरा - अरहःस्वराः ' हीन - हया पात्र - शुभ पाडतां 'चिटुंति - तिष्ठन्ति' २ . ॥११॥
-
સૂત્રા —નરકમાં નારકાના ઘાત કરવા માટે એક ઘણુ' જ વિશાળ સ્થાન છે, તે સદા પ્રજાલિત રહે છે. તે સ્થાનમાં કાષ્ઠ નાખ્યાં વિના જ અગ્નિ પ્રજવલિત રહે છે. ક્રૂરકમાં અને દીર્ઘકાલીન આયુસ્થિતિવાળા નારકને તે સ્થાનમાં લાંખા સમય સુધી બાંધી રાખવામાં આવે છે. ખૂબ જ ઉષ્ણુતાથી અકળાવાને કારણે તેઓ કરુણ આક્રંદ કર્યાં કરે છે. ૧૧૫
ટીકા ત્યાં સદા આગથી ધ્રુઢીપ્યમાન એક ઉષ્ણુ સ્થાન છે. તે સ્થાન ઘણુ' જ મેટુ' છે. તે સ્થાનમાં કાષ્ઠ આદિ ઈ"ધન વિના જ અગ્નિ સદા પ્રજવલિત રહે છે. પ્રાણાતિપાત આદિ પાપકમ કરનારા જીવાનુ તે ઘાત
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૨
