________________
समार्थबोधिनी टीका प्र. अ. अ. निजपुत्रेभ्यः भगवादिनाथोपदेशः
संबन्धिनः- सिंहव्याघ्रादिकृतान् 'मणुया' मनुष्यसंबन्धिनो मनुष्यकृतान् -सत्कारपूजादण्ड कशा दिताडनजनितान् अनुकूलान् प्रतिकुलान् 'दिव्वगा' दिव्यगान् व्यन्तरादिना हास्यप्रद्वेषादिजनितान् इत्येतान् तिविहा त्रिविधान् त्रिविधानपि उपसर्गान् 'अहियासिया अधिसहेत - कर्मनिर्जराभावनया सहनं कुर्यात् किन्तु तादृश भयादिना 'लोमादीय' लोमादिकम् 'ण हारिसे' न हर्षयेत् न प्रचालयेत् लोमादिकमित्यत्राऽऽदिपदात् दृष्टिमुखविकारादीनां संग्रहः शून्यागारमुपस्थितो महामुनिः तिर्यक् मानुषदेवतासंवधिनस्त्रिविधानुपसर्गान् निर्जराभावनया सहेत । भयेनस्वकीयमुखादीनपि न विकंपयेत् किन्तु ऐषु भयंकरेषु त्रिविधेषु समुत्पन्नेष्वपि उपसर्गेषु मेरुरिवाचलो भवेदिति 'अन्यत्राप्युक्तम् । उपसर्गत्रयान यस्तु सहते शान्तधीर्मुनिः ।
५७५
रोमादीन्कम्पयेन्नैव शून्यागारगतोऽपि सन् || १ गा० १५ || करता है ? सो कहते हैं - सिंह व्याघ्र आदि तिर्यचो द्वारा किये हुए, मनुष्यों द्वारा किये हुए देवद्वारा किये हुए अर्थात् वंदन दंड या चाबुक आदि का प्रहार रूप अनुकूल या प्रतिकूल तथा हास्य या द्वेषके कारण व्यन्तर आदि देवों द्वारा किये हुए तीनों प्रकारके उपसर्गों को सहन करे अर्थात् कर्म निर्जराकी भावना से सह ले | किन्तु उन भयों से रोम आदि भी न हिलने दे । रोमके साथ जुडे हुए 'आदि' पद से दृष्टि या मुख के विकार आदिका ग्रहण समझना चाहिए । शून्यागार मे उपस्थित महामुनि तिर्यंचों मनुष्यों और देवो संबंधी तीनों प्रकार के उपसर्गों को निर्जरा की भावना से सहन करें भय के कारण अपने मुख आदि को कम्पित न करे किन्तु इन तीनों प्रकार के भयंकर उपसर्गों के उपस्थित होने पर भी मेरु की तरह अचल रहे अन्यत्र भी कहा हैलेही. उपसर्गोना श्रप्रार नीचे प्रभागे छे.- सिंह, वाघ, आदि तिर्ययद्भुत, (૨) મનુષ્ય કૃત અને (૩) દેવકૃત. તેણે આ ત્રણે પ્રકારના ઉપસર્ગો સહન કરવા જોઇએ, અને વંદન, દંડ અથવા ચાબુક આદિના પ્રહાર દ્વારા કરાતા અનુકૂળ અને પ્રતિકૂળ ઉપસગેર્યાં પણ સહન કરવા જોઇએ. તથા હાસ્ય અથવા દ્વેષને કારણે વ્યન્તર આદિ દેવા દ્વારા જે ઉપસર્યાં કરવામાં અવે, તેમને પણ સહન કરવા જોઇએ આ ત્રણે પ્રકારના ઉપસગૅમાં કનિ રાની ભાવનાથી તેણે સહન કરવા જોઇએ. તે ઉપસર્ગાને કારણે તેનુ રૂંવાડુ પણ ફરકવુ જોઈએ નહીં, મુખ પર અથવા દૃષ્ટિમાં સહેજ પણ વિકાર થવા જોઇએ નહીં આ ઉપસર્વાંને કની નિર્જરા કરવાની ભાવનાથી તેણે સહન કરવા જોઈએ ઉપસગેમાં આવી પડે ત્યારે ભયને કારણે તેના મુખ અને શરીરમાં કંપન થવુ જોઈ એ. નહીં, પરન્તુ તેણે ઉપસમાં આવી પડવા છતાં મેરુના સમાન અચલ રહેવુ જોઇએ. અન્યત્ર
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૧