________________
समयार्थबोधिनी टीका प्र.श्नु. अ.१ उ. ४ अन्यवादिनां मतनिराकरणम् ४३७ इति त्रसाः यद्वा-त्रसनामकर्मोदयात् असाः जीवाः द्वीन्द्रियादयो जीवाः, भयादिमत्त्वेन चलनात्मकक्रियावत्वेन वा प्राणवन्तो जीवाः व्यवस्थिता जीवाः त्रासमनुभवन्ति । 'अदुवा अथवा 'थावरा' स्थावराः स्थितिशीलाः स्थावरनामकर्मोदयाद् वा स्थावराः पृथिव्यादयः सन्ति, ते त्रसाः असा एव भवन्ति, स्थावराः स्थावरो एव भवन्तीति लोकवादः, तन्न सम्यक् । यद्ययं लोकवादः सत्य एव भवेत , तदा दानाऽध्ययनजपनियमादयोऽनुष्ठानादिकाः क्रिया विफलतामेवापधेरन् । तीर्थान्तरीयैरपि प्रतिपादितमन्यथात्वम् । तथा च तेषां स्मरणम्।।
अथवा जिनके त्रस नामकर्म का उदय होता है ऐसे द्वीन्द्रिय आदि जीव त्रस कहलाते हैं। भयादि से युक्त होने के कारण या चलन रूप क्रिया से युक्त होने के कारण प्राणवान् जीव प्रसव का अनुभव करते हैं।
जो जीव स्थितिशील हों या जिनके स्थावरनामकर्म का उदय हो वे स्थावर कहलाते हैं, जैसे पृथ्वीकाय आदि के जीव घस ही रहते हैं और स्थावर जीव सदा स्थावर ही बने रहते हैं, यह लोकवाद सच्चा नहीं हैं। यदि यह लोकवाद सच्चा हो तो दान, अध्ययन, जप, नियम आदि अनुष्ठान सब निरर्थक हो जाएँगे। अन्यतीथिको ने भी जीवों का अन्यथा होना स्वीकार किया है उनका कथन है-" सवैष शृगालो भवति" इत्यादि । 'जो मलसहित जलाया जाता है, वह श्रृगाल के रूप में जन्म लेता है।"
અવર જવર કરે છે, તેમને ત્રસ કહે છે. અથવા જેમના ત્રસ નામકર્મને ઉદય હોય છે, એવા શ્રીન્દ્રિય આદિ ને ત્રસ કહે છે. ભયાદિથી યુક્ત હોવાને કારણે અથવા ચલન (ગમન) રૂપ ક્રિયાથી યુક્ત હોવાને કારણે પ્રાણવાન છો ત્રાસને અનુભવ કરે છે. જે
સ્થિતિશીલ હોય છે. ગમનાગમન કરવાને અસમર્થ હોય છે તેમને સ્થાવર કહે છે. અથવા જેમના સ્થાવર નામકર્મને ઉદય હોય છે, તે જીવેને સ્થાવર કહે છે. જેમકે પૃથ્વીકાય આદિ જી.”સ છે સદા ત્રસ જ રહે છે અને સ્થાવર છે સદા સ્થાવર १ २ ", Amang साया नथी, न सवा साया डाय, तहान, अध्ययन, જપ તપ આદિ સઘળાં અનુષ્ઠાને નિરર્થક જ બની જાય અન્ય તીથિંકેએ પણ જીવની अन्य रे अत्पत्ति थवानी दात स्वारी छे. तेभनु मे ४थन छ “सवैष श्रृगालो भवति” त्या
” જેને મળસહિત બાળવામાં આવે છે, તે શિયાળ રૂપે જન્મ લે છે.” વળી એવું પણ કહ્યું છે કે ગુરુ સાથે તું અથવા હું ને વ્યવહાર કરે છે એટલે કે અવિનીત વ્યવહાર
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૧