________________
४२२
सूत्रकृताङ्गसूत्रे मूलकर्म--मूलमिव मूलं--भववृक्षमूलकारणं सावधक्रियारूपम् , गर्भस्तम्भन-गर्भाधान--गर्भपात-गर्भशातन--गर्मवर्धनरूपम् तत्प्रदर्शनम् ।
दशग्रहणेषणादोषाश्चेत्थम्
"संकिय?--मक्खियर निक्खित्तं३ पिहिय४ साहारिय५ दायगुदम्मीसे७ अपरिणत८ लित्त९ छड्डिय२०, एसणदोसा दस हवंति ॥१॥
छाया-- शङ्कितम्१ भ्रक्षितम् निक्षिप्तम्३ पिहित४ संहृतम्५ दायकम्६ उन्मिश्रम्७ अपरिणतम्८ लिप्तम्९ छर्दितम्१० एषणादोषा दश भवन्ति ॥१॥
तत्र-शङ्कितम्-आधाकर्मादिदोषसम्भावनम् १ । म्रक्षितम्-- सचित पृथिवीजलादिना देयवस्तु यस्मिन् देयं वस्तु विद्यते तत्पात्रं, दातुर्हस्तादिवाऽवगुण्ठितं भवेत्तदा म्रक्षितं कथ्यते २ । निक्षिप्तम्-सचित्तोपरिदेयवस्तुनःस्थापनम् ,
(१६) मूलकर्म-जो संसार वृक्षके मूलके समान हो, ऐसे गर्भस्तम्भन, गर्भाधान, गर्भपात, गर्मशातन, गर्भवर्धनरूप पापव्यापार को मूलकर्म कहते हैं उसका प्रदर्शन करना । अर्थात् मूलकर्म करके मिक्षा प्राप्त करना।
ग्रहणैषणा के दस दोष इस प्रकार हैं (१) शंकित (२) म्रक्षित (३) निक्षिप्त (४) पिहित (५) संहत (६) दायक (७) उन्मिश्र (८) अपरिणत (९) लिप्त और (१०) छर्दित । इनका स्वरूप इस प्रकार है-शंकित लेनेवाले देनेवाले दोनोंको जिस आहार में संदेह हो । (२) म्रक्षित-देयवस्तु जिसमें देयवस्तू हो वह पात्र अथवा दाता का हाथ आदि सचित्त पृथ्वी या जल आदि से भरा हो ।
(३) निक्षिप्त-देयवस्तु किसी सचित्त वस्तु पर रक्खी हो अथवा सचित्तवस्तु (૧૬) મૂલકર્મ-ગર્ભસ્તંભન, ગર્ભાધાન, ગર્ભપાત, ગર્ભશાતન અને ગર્ભવર્ધન રૂપ સંસાર વૃક્ષના મૂળસમાન પ્રવૃત્તિને મૂળકર્મ કહે છે. આ મૂલકર્મનું પ્રદર્શન કરીને ભિક્ષા પ્રાપ્ત કરવાથી દેષ લાગે છે. अहलेषणासवाना स होषानीय प्रभारी छ- (१) शत, (२) प्रक्षित, (3) निक्षित, (४) पिडित, (५) सहत, (6) आय४, (७) अन्भिश्र, (८) अपरिश्त, (e) सित भने (१०) છર્દિત. તેમનું સ્વરૂપ આ પ્રકારનું છે.
_ (૧) શક્તિ-જે આહારની નિર્દોષતા વિષે લેનાર દેનારને શંકા હોય, તે આહારને શક્તિ આહાર કહે છે.
(ર) પ્રક્ષિત-પ્રદાન કરવાની વસ્તુ, તે વસ્તુ ભરેલું પાત્ર અથવા દાતાના હાથ આદિ માટી અથવા જળ આદિ વડે ખરડાયેલ હોય, તે તે વસ્તુ પ્રક્ષિત દોષયુક્ત ગણાય છે.
(૩) નિશ્ચિત-દેય વસ્તુને કઈ સચિરા વસ્તુ પર મૂકી હોય, અથવા સચિત્ત વસ્તુને
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૧
