________________
समपार्थ बोधिनी टीका प्र. श्रु. अ. १ उ. षोडशोत्पादनादिदोषनिरूपणम् ४१९ षोडशोत्पादनादोषैः शतितम्रक्षितादिदशग्रहणेषगादोषैश्च दुष्टो भवितुमर्हस्यतोऽत्र दत्तैषणापदेन तद्दोषशुद्धिः प्रदर्शिता। ते च षोडशोत्पादनादोषा इमे----"धाई १ दुइ २ निमित्ते ३ आजीव ४ वणीमगे ५ तिगिच्छा ६ य
कोहे७ माणे८ माया९, लोभे१० य हवंति दस एए ॥१॥ "पुचि पच्छा संथव ११ विज्जा १२ मंते १३ चुण्ण१४ जोगे१५ य । उप्पायणाइदोसा, सोलसमे मूलकम्मे१६ य ॥२॥
छाया-- धात्री (धात्रीकर्म) १, दूती (दुतीकर्म) २, निमित्तं ३, आजीवः ४ वनीपकः ५, चिकित्सा ६ च,
क्रोधः७, मान:८, माया९, लोभश्च१० भवन्ति दश-एते ॥१॥ पूर्व पश्चात्संस्तवः११ विद्या१२ मन्त्र१३ श्र चूर्ण १४ योग१५ च । उत्पादनादि दोषाः, षोडशं मूलकर्म १६ च ॥५॥
तत्र-धात्रीकर्म-आहारादि ग्रहणार्थ क्षीर-मन्जन-मण्डन-क्रीडनो-त्सङ्ग धात्रीति पश्चविधधात्रीविषयककार्यकारणं धात्रीकर्मोच्यते १। दूतीकर्मदूषित हो जाता है । अतएव यहाँ — दत्तैषणा पद से उन दोषों की भी शुद्धि प्रदर्शित की गई है। उत्पादना के वे सोलह दोष ये हैं (१) धात्री (२) दूती (३) निमित्त (४) आजीव (५) वनीपक (६) चिकित्सा (७) क्रोध (८) मान (९) माया (१०) लोभ (११) पूर्वपश्चासंस्तव (१२) बिद्या (१३) मंत्र (१४) चूर्ण (१५) योग और (१६) मूलकर्म, यह उत्पादना के दोष हैं। इनका स्वरूप इस प्रकार है
(१) धात्री-कर्मधाएँ पाँच प्रकार की होती है-दूध पिलाने वाली, नहलानेवाली, श्रृंगार करने वाली, खेलाने वाली और गोदी में लेने बाली इन धायों में से किसी का कार्य करके आहार आदि प्राप्त करना । આદિ ઉત્પાદન દેથી અને શક્તિ મિશ્રિત આદિ દસ ગ્રહષણાના દોષોથી દૂષિત થઈ જાય છે. તેથી અહીં દર્સષણ” પદ દ્વારા તે દેની શુદ્ધિ પણ પ્રદર્શિત કરવામાં આવી છે સાધુના પિતાનાથી લગાડવામાં આવતા ઉત્પાદનના તે ૧૬ દો નીચે પ્રમાણે છે (१) धात्री, (२) कृती, (3)निमित्त, (४) माप, (५) वनी५४, (6) वित्सिा , (७) आध, (८) भान, र भाया, (१०) खोस, ११) पूर्णपश्चात् सस्तव, (१२)विधा, (१३) मंत्र, (१४) यूध, (૧૫) ગ અને (૧૬) મૂલકર્મ હવે તે ઉત્પાદન દેનું સ્વરૂપ પ્રકટ કરવામાં આવે છે.
(१) यात्री- धात्री पांय मारनी डाय दूध पिशवनारी, स्नान ४२शवनारी, શણગાર કરનારી, રમાડનારી અને ખેાળામાં લેનારી, આ ધાત્રીઓમાંથી કોઈ પણ ધાત્રીનું કામ કરીને આહારાદિ પ્રાપ્ત કરવાથી ધાત્રિદોષ લાગે છે.
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્રઃ ૧