________________
३६२
काले । तदुक्तम्-कालः सृजति भूतानि कालः संहरते प्रजाः ।
कालः सुप्तेषु जागर्त्ति, कालो हि दुरतिक्रमः " इति । स्वभाववादिनस्तु स्वभावेन सर्वोऽपि लोकः संजातः इति ।
नियतिवादिनस्तु नियत्यैव सर्व प्रस्तूयते । तदेवं ते ते - वादिनः स्व मतानुसारेणाऽयं लोको जायते इति वदन्ति ॥ ६ ॥
" जगत उत्पत्तौ ततोऽपरमपि मतं प्रदर्शयति सूत्रकारः - " सयंभुणा" इत्यादि । मूलम् -
१
३
२ १० १२
सयंभुणा कडे, लोए, इति वृत्तं महेसिणा ।
४
६
७ ८
मारेण संथुया मोया, तेण लोए असासए - "
छाया
स्वयम्भुवा कृतो लोकः इत्युक्तं हि महर्षिणा । मारेण संस्तुता माया तेन लोकः अशाश्वतः ॥७
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
"" 110
स्वभाववादी मानता है-- समस्त लोक स्वभाव से ही उत्पन्न हुआ है । नियतिवादी के मतानुसार सभी कुछ नियति के द्वारा ही उत्पन्न होता है। इस प्रकार भिन्न भिन्नवादि अपने अपने मत के अनुसार लोक की
उत्पत्ति कहते हैं ॥ ६ ॥
जगत् की उत्पत्ति के विषय में सूत्रकार एक और मत का उल्लेख करते हैं- "सयंभुणा" इत्यादि ।
शब्दार्थ - "संभ्रुणा - स्वयम्भुवा" विष्णुने “लोए-लोकः' संसार 'कडेकृतः ' किया है 'मारेण - यमराजेन' यमराजाने 'माया – माया' मायाशक्ति 'संया - संस्तुता' रची है 'तेण तेन' इसकारण 'लोए - लोक : ' संसार 'असासए अशाश्वतः' अनित्य है ॥७॥
સ્વભાવવાદીઓ એવું માને છે કે સમસ્ત લેાક સ્વાભાવિક રીતે જ ઉત્પન્ન થાયેા છે. નિયતિવાદીએ એવુ કહે છે કે સઘળા પદાર્થા નિયતિ દ્વારા જ ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રકારે લેાકની ઉત્પત્તિના વિષયમાં જુદા જુદા મતવાદીઓની જુદી જુદી માન્યतामो छे. ॥ ५ ॥
જગતની ઉત્પત્તિના વિષયમાં વધુ એક માન્યતાને સૂત્રકાર હવે પ્રકટ કરે છે ” - " इत्यादि
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૧
'सय भुणा
शार्थ' - 'सभुणा-स्वयम्भुवा' विष्णुये 'कोष-लोक:' संसार 'कडे मृतः रेल छे 'मारेण - यमराजेन' यभरालये 'माया माया' भायाशक्ति 'संथुया - संस्तुता' स्येस छे. 'तेण तेन' मा अरो 'लोप- लोकः' संसार 'असासप- अशाश्वतः' अनित्य छे. ॥७॥
