________________
३२२
सूत्रकृताङ्गसूत्रे
नादि संपादितं चतुर्विधमपि कर्मबन्धकारकं न भवतीति मन्यन्ते, अतस्ते कर्म - चिन्ता प्रनष्टा इति कथ्यन्ते ।
अयं भावः यथा तथा कृतं कर्म स्वल्पमधिकं वा, फलं शुभमशुभं वा ददात्येव, न तु बन्धजनकत्वाऽभावः कदापि कर्मणां भवति । कर्मणां बन्धकत्वाभावइति वदतां तद्, वस्तुतः संसारस्यैव जनकं भवतीति ॥ २४॥ क्रियावादिनो यथा कर्मचिन्ता रहिताः सन्ति तथा प्रदर्शयितुमाह'जाणं' इत्यादि ।
मूलम् -
३
५ ६
९ १०२-८ ४
जाणं काणणाकुट्टी, अबुहो जं च हिंसह ।
११ १३
१२
१५ १६ १४
पुट्टो संवेएइ परं, अवियत्तं खु सावज्जं ॥ २५ ॥
छाया
जानन् कायेनाऽनाकुट्टी, अबुधो यच हिनस्ति ।
स्पृष्टः संवेदयति परम्, अव्यक्तं खलु (एव) सावधम् ||२५|| बौद्ध भिक्षु, अज्ञान आदि से सम्पादित चार प्रकार के कर्म को बन्धजनक नहीं मानते हैं । अतएव वे कर्म चिन्ताप्रणष्ट अर्थात् कर्मचिन्ता से रहित कहलाते है ।
आशय यह है- किसी भी रूप में किया गया कर्म, चाहे वह स्वल्प हो या अधिक, शुभ या अशुभ फल प्रदान करता ही है । ऐसा कदापि नहीं हो सकता कि कर्म बन्धजनक न हो । जो लोग कर्म को बन्धजनक नहीं कहते, उनका कथन वास्तव में संसार का ही जनक होता है ।। २४ ।। क्रियावादी जिस प्रकार कर्मचिन्ता से रहित हैं वह दिखलाने के लिए कहते हैं- “ जाणं" इत्यादि ।
ૌદ્ધ ભિક્ષુઓ અજ્ઞાન આદિ દ્વારા સ`પાતિ ચાર પ્રકારના કર્મીને બન્યજનક માનતા નથી. તેથી તેમને કમચિન્તાપ્રણષ્ટ (કર્મ ચિન્તાથી રહિત) માનવામાં આવે છે.
આ કથનના ભાષા એ છે કે કોઇ પણ પ્રકારે કરાયેલું ક, પછી ભલે તે સ્વપ હાય કે અધિક હાય, પરન્તુ શુભ અશુભ ફળ અવશ્ય આપે જ છે. એવું કદી સંભવી શકતું નથી કે કર્મ બન્યજનક ન હેાય. જે લોકો કમને અન્યજનક કહેતા નથી, તેમનુ કથન ખરી રીતે સંસારનું જ જનક હાય છે. ૫ ર૪ ૫
ક્રિયાવાદી કયા પ્રકારે ચિન્તાથી રહિત છે, તે હવે સૂત્રકાર પ્રકટ કરે છે– " जाणं" इत्याहि
શ્રી સૂત્ર કૃતાંગ સૂત્ર : ૧
