________________
आचारांगसूत्रे
१२८ वोपसंहरन् आह 'एयं खलु तस्स भिक्खुस्स भिक्खुणीए वा सामग्गिय एतत् खलु सर्वथा संयमपालनं तस्य भिक्षुकस्य संयमवान् साधो, भिक्षुवया वा साध्व्याः सामग्र्यम् सम्पूर्ण आचार साधुत्वसामग्री वर्तते 'जं सव्वटेहिं समिए सहिए सया जइज्जासि तिबेमि' यत् सर्वार्थः ज्ञानदर्शनचारित्ररूपैः अथैः, समित्या साधनारूप पञ्चसमितिभिः तिसृभिर्गुप्तिभिश्च सहितः युक्तः सदा निरवद्यभाषां वदितुं यतेत प्रयत्नशीलो भवेदिति अहं ब्रवीमि उपदिशामीत्यर्थः इति प्रथमोदेशः समाप्तः ॥ सू० ४॥
अथ द्वितीयोदेशः मूलम्-से भिक्खू वा भिक्खुणी वा जहा वेगईयाई रूवाइं पासिज्जा तहावि ताई नो एवं वइज्जा, तं जहा-गंडी गंडीति वा कुट्टी कुट्ठीति वा जाव मेहुणमेहुणीति वा हत्थच्छिन्नं हत्थच्छिन्नेति वा एवं पायछिन्नेति वरस चुका है ऐसा बोलना चाहिये अर्थात् इन भौतिक बादल वगैरह को देव शब्द से व्यवहार नहीं करना चाहिये यह तात्पर्य है अब साधु और साध्वीका साधुत्व तथा संयमका उपसंहार करते हुए कहते हैं कि 'एयं खलु तस्स भिक्खू. स्स, भिक्खुणीए वा-यही अर्थात् सर्वथा संयम पालन करना ही उस भिक्षु संयमशील साधु और भिक्षुकी साध्वी का 'सामग्गियं' सामग्य समग्रता है अर्थात् साधुत्व की परिपूर्ण सामाचारी है 'जं सवढेहि' जिसको सर्वथा अर्थात् ज्ञानदर्शन चारित्ररूप अर्थों से और 'समिए सहिए सया जइज्जासि त्तिबेमि' साधना रूप पांच समतियों से तथा तीन गुप्तियों से युक्त होकर हमेशा निरवद्य-दोष रहित भाषा को बोलने के लिये साधु और साध्वी को यत्न करना चाहिये ऐसा भगवान् महावीर स्वामी उपदेश देते हैं ॥ ४ ॥
इस प्रकार चतुर्थ भाषा अध्ययन का पहला उद्देशक पूरा हो गया વ બલાહક વરસી રહેલ છે. અથવા વરસી ચુકેલ છે તેમ કહેવું અર્થાત્ આ ભૌતિક વાદળ વિગેરેને દેવ શબ્દથી વ્યવહાર કરે નહીં
હવે સાધુ અને સાધ્વીના સાધુપણું અને સંયમને ઉપસંહાર કરતાં સૂત્રકાર કહે छ -'एयं खलु तस्स भिक्खुस्स भिक्खुणीए वा' से अर्थात सवथा सयम पासन ४२ मे मे सयमशीद साधु सन साध्वीनु 'सामग्गियं' साभश्रय-समयता छ. अर्थात् साधुत्व तथा सामायारी छे. रे. 'जं सब्बट्रेहिं समिए सहिए सया जइज्जासि तिबेमि' સર્વાર્થ અર્થાત જ્ઞાન, દર્શન ચારિત્રરૂપે અર્થોથી અને સાધનારૂપ પાંચ સમિતિથી તથા ત્રણ ગતિથી યુક્ત થઈને હમેશાં નિરવદ્ય-દેષ રહિત ભાષા બેલવા માટે સાધુ અને સાધ્વી. એ પ્રયત્ન કરે એવું ભગવાન્ મહાવીર સ્વામી ઉપદેશ આપે છે. આ રીતે થા ભાષા અસ્થયનને પહેલે ઉદ્દેશે પૂરું થયે સૂ. ૪
श्री सागसूत्र :४
