Page Text
________________
मर्मप्रकाशिका टीका श्रुतस्कंघ २ उ. १ सू० ३ चतुर्थ' भाषाजातमध्ययननिरूपणम् १२३ होलीति वा गोलीति वा इत्येवं होली गोली शब्दाभ्यां स्त्रियं सम्बोध्य न वदेदिति भावः होली गोली शब्दयोरवज्ञा सूचकतया तच्छब्दाभ्यां स्त्रियाः सम्बोधने क्रोधाधुत्वरया संयमविराधनासंभवात्, इत्येवं स्त्रीगमेन स्त्रियाः अभिलापन स्त्रीलिङ्गवाक्येन पूर्वोक्तरीत्या ज्ञातव्यम् प्रयोगः कर्तव्यः तथा च 'वृष लोति कुपक्षेति घटदासीति शुनीति स्तेनीति चारि. केति मायिनीति मृषावादिनीति इत्येवंरीत्यापि स्वियं न सम्बोधयेदिति, एतेषामपि वृषली प्रभृतिशब्दानां साक्षात्परम्परया वा यथाकथञ्चिन् सावधत्वात् निन्दासू वकत्वात्, सम्प्रति कया रीत्या स्त्रियं सम्बोधयेदित्याह ‘से भिक्खू वा भिक्खुणी वा' स संयमवान् भिक्षुर्वा सुणेमाणे' यदि वह स्त्री नहीं सुने तो उसको 'जो एवं वइजा होलीइ वा गोलीति वा' हे होली ! हे गोली ! ऐसा सम्बोधन नहीं करना चाहिये क्योंकि उक्तरीति से होली तथा गोली ये दोनों शब्द अवज्ञा निन्दा गर्दा अपमान सूचक होनेसे उस स्त्री को क्रोधादि उत्पन्न होने का संभव होने से संयम की विराधना होगी, इसी प्रकार 'इत्थी गमेण नेयन्वं' स्त्री जाति के लिये अभिलापक शब्दों द्वारा पूर्वोक्त वृषलादि शब्दों को भी स्त्री लिंग बना कर सम्बोधन वाक्य की योजना करलेनी चाहिये जैसे हे वृषली! हे कुपक्षा ! हे घटदासी! हे शुनी! हे स्तेनी, हे चारिका ! हे मायिनी! हे मायाविनी ! हे मृषावादिनी! हे मिथ्याभिमानिनी ! इत्यादि रीति से स्त्री जाति को नहीं सम्बोधन करना चाहिये क्योंकि ये सभी वृषली प्रभृति स्त्रीलिंग शब्द भी साक्षात् या परम्परासे यथाकथंञ्चिन् जिस किसी भी रूप से सावध गहयं होने से निन्दा अपमानादि सूचक होते हैं जिस से कि क्रोधादि की उत्पत्ति होने से संयम विराधना होगी, अब किस प्रकार स्त्री जाती को सम्बोधित करना चाहिये वह बतलाते हैं 'से भिक्खू वा, भिक्खुणी ज्जा' मेवी शते ४ नही है 'होलीइ वा गोलोति का' डीसी मेवा રીતે કહેવું નહીં કેમ કે એ પ્રમાણેના એ હોલી કે ગોલી એ બેક શબ્દ અવજ્ઞા નિદા અને અપમાન વાચક છે. તેથી એ સ્ત્રીને કોધાદિ ઉત્પન્ન થવાથી સંયમની વિરાધના थाय छ. 'हत्थीगमेण नेयवं' से प्रभारी श्री जति समयी भिसा५४ शह द्वारा પૂર્વોક્ત વૃષલાદિ શબ્દોને પણ સ્ત્રીલિંગ વાચક સંબોધન વાકયની દેજના કરીને કહેવા. જેમ કેહે વૃષલી હે કુપક્ષા હે ઘટદાસી ! હે શુની ! હે તેની ! હે ચારિક હે માયિની હે માયાવિની ! હે મૃષાવાદિની ! ઈત્યાદિ રીતથી ત્રિને સંબોધન કરવું નહિ, કેમ કેઆ વૃષલી વિગેરે બધા શબ્દો પણ સાક્ષાત્ અધેવા પરંપરાથી કોઈ પણ પ્રકારે સાવદ્ય અને ગહય હેવાથી નિંદા અપમાનાદિ સૂચક હોય છે. કે જેની ફોધાદિની ઉત્પત્તી થવાથી સંયમની વિરાધના થાય છે.
હવે સ્ત્રી જાતને સંબોધન કરવા એગ્ય શબ્દનું કથન કરે છે.–
'से भिक्स्य वा भिक्खुणी वा' ते पूरित साधु मन सामी 'इथि आमंतेमाणे आमंतिए वा' सीन समाधन ४२ती मते भने समाधान १२१॥ ७inत सी
श्री. मायाग सूत्र:४
| SR No. | 006304 |
| Book Title | Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 04 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 1199 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_acharang |
| File Size | 83 MB |