________________
मर्मप्रकाशिका टीका झुतस्कंघ ३ उ. १ सू० १-२ तृतीयं ईर्याध्ययननिरूपणम् ४९५ तस्माद वा कारणात् संयत एव संयमशीलो भूत्वा यतनापूर्वकं 'यासावास उवल्लिइज्जा' वर्षावास चातुर्मास्यं यावत् एकत्रैच उपलीयेत तिष्ठेत् चातुर्मास्ये विहारं न कुर्यात् ॥सू०१॥
मूलम-से भिक्खू वा भिक्खुणी वा से जं पुण जाणिज्जा गामं वा नयरं वा खेडं वा, कव्वडं वा मडंबं वा पट्टणं वा जाय रायहाणि वा, इमंसि खल्लु गामंसि वा णयरंसि वा खेडंसि वा कव्यङसि वा मडंबंसि वा पट्टणंसि वा जाव रायहाणिप्ति वा णो महई बिहारभूमी णो महई बियारभूमी नो सुलभे पीढफलगसिज्जासंथारगे नो सुलभे फासुए उंछे अहेसणिज्जे जत्थ बहवे समणमाहणअतिहिकिवणवणीमगा उया. गया उयागमिस्संति य अचाइण्णा वित्ती णो पण्णस्स मिक्खमणपये. सणाए णो पण्णस्स वायणपुच्छण परियणाणुपेहधम्माणुओगचिंताए, सेवं णच्चा तहप्पगारं गामं वा जयरं वा खेडं वा कव्वडंबा मडंबं वा जाव रायहाणिं वा णो वासावासं उल्लिइज्जा ॥सू० २॥
छाया-स भिक्षु भिक्षुकी चा स यत् पुनः जानीयात्, ग्रामं वा नगरं वा खेटं या कटं वा मडम्ब वा पचनंया यावद् राजधानी वा एतस्मिन् खलु ग्रामे वा नगरे वा खेटे वा कर्वटे वा मडम्बे वा, पत्तने वा याद् राजधान्यां वा नो महती विहार भूमिः नो महती विचारभूमिः नो सुलमानि पीठफलकशय्यासंस्तारकाणि, नो सुलभः प्रामुकः उञ्छः, अथ एषणीयः, यत्र वहयः श्रमणब्राह्मणातिथिकृषणवनीपकाः उपागनाः उपागमिष्यन्ति च अत्याकीर्णा वृत्तिः, नो प्राज्ञस्य निष्क्रमणप्रवेशनाय, णो प्राज्ञस्य पाचनपृच्छनपरिवर्तना नुप्रेक्षाधर्मानुयोगचिन्तायै, स एवं ज्ञात्वा तथाकारं ग्रामवा नगरं चा खेटं वा कर्बट वा मडम्ब वा यावद् राजधानी वा नो वर्षावासम् उपलीयेत ॥सू० २॥
टीका-सम्प्रति पूर्व सूत्रोक्तवक्तव्यताया अपवादरूपेणाह ‘से भिक्खू वा भिक्खुणी वा' उपल्लिइज्जा' वर्षावासपर्यन्त अर्थात् चातुर्मास्य में एक ही जगह पर साधु और साध्वी को रहना चाहिये याने चोमासा में बिहार न करे ॥१॥ ___ अब पूर्व सूत्र के अपवाद रूप में परिस्थिति विशेष धश चातुर्मास में भी साधु और साध्वी को विहार करना चाहिये यह बतलाते हैंપર્યન્ત અર્થાત્ ચાતુર્માસ ચોમાસામાં એક જ સ્થળ પર સાધુ અને સાધ્વીએ નિવાસ કર જોઈએ. અર્થાત ચોમાસામાં વિહાર કરે નહીં એ સૂ ૧ | - હવે પૂર્વ સૂત્રના અપવાદરૂપે ચાતુર્માસ્યમાં પણ સંજોગવશાત્ સાધુ અને સાધ્વીને વિહાર કરવાનું કથન કરે છે.
श्री सागसूत्र :४