Page Text
________________
मर्मप्रकाशिका टीका श्रुतस्कंध २ सू० १० अ. १५ भावनाध्ययनम्
११०३
तत्र इयं प्रथमा भावना - ईर्यासमितः स निर्ग्रन्थः नो अनीर्या समितः इति, केवली ब्रूयाद्आदानमेतत्, अनीर्यासमितः स निर्ग्रन्थः प्राणिनः भूतानि जीवान् सत्वानि अभिहन्याद् वा, वर्तयेद् वा, परितापयेद् वा, श्लेषयेद् वा अपद्रावयेद् वा, ईर्यासमितः स निर्ग्रन्थः, नो
safe: इति प्रथमा भावना १, अथापरा द्वितीया भावना मनः परिजानाति स निग्रे, न्यः, यच्च मनः पापकम् सावधं सक्रियम् आस्रवकरम् छेदकरं भेदकरम् आधिकरणिकम् प्राद्वेषिकं पारितापिकं प्राणातिपातकम् भूतोपघातिकं तथा प्रकारं मनः नो प्रधारयेत्गम नाय, मनः परिजानाति स निर्ग्रन्थः, यच्च मनः अपापकम् इति द्वितीया भावना २, अथापरा तृतीया भावना वाचं परिजानाति स निर्ग्रन्थः, या च वाक् शपिका सावधा सक्रिया यावद् भूतोपघातिका, तथ प्रकारां वाचं नो उच्चारयेद् यो वाचं परिजानाति स निर्ग्रन्थः, याच वक् पापिका इति तृतीया भावना ३, अथापरा चतुर्थी भावना - आदानभाण्डमात्रनिक्षेपणासमितः स निर्ग्रन्थः, नो अनादातभाण्डमात्र निक्षेपणाऽसमितः, केवलीबूयाद्-आदानमेतत्, आदानमाण्डमात्र निक्षेपणाऽसमितः स निर्ग्रन्थः प्राणिनः भूतानि जीवानसत्वानि अभिहन्याद् वा यावद् अपद्रावयेद् वा, तस्मात् आदानभाण्डमात्र निक्षेपणासमितः स निर्ग्रन्थः नो आदानभाण्डमात्रनिक्षेपणाऽसमितः इति चतुर्थी भावना ४, अथापरा पञ्चमी भावनाआलोकित पानभोजन भोजो स निर्ग्रन्थः नो अनालोकितपानभोजनभोजी, केवली ब्रूयाद्आदानमेतत्, अनालोकित वनभोजनमोजी स निर्ग्रन्थः प्राणिनो वा भूतानि वा जीवानि वा सच्चानि वा अभिहन्याद् वा यावद् अपद्रावयेद् वा, तस्माद् आलोकितपानभोजनभोजी स निर्ग्रन्थः नो अनालोकितपानभोजनभोजी इति पञ्चमी भावना || सू० १०॥
टीका- सम्प्रति भगवान् महावीर स्वामी यथा पञ्चमहावतविषयकं धर्मोपदेशं कृतवान् तथा प्रतिपादयितुं सूत्रकारः प्रतिदिशन्नाह - 'पढमं भंते ! महव्वयं पच्चक्खामि' हे भदन्त ! प्रथमं महाव्रतम् - प्राणातिपातविरमणरूपम् प्रत्याख्यामि - ज्ञ परिज्ञया प्राणातिपातम् अनिष्टम् पापजनकम् इति ज्ञात्वा तस्य प्रत्याख्यानपरिज्ञया प्रत्याख्यानं करोमि इति साधकः
टीकार्थ- अब उस प्रथम प्राणातिपातविरमण रूप महाव्रत को पांच भावनाओं का क्रमशः प्रतिपादन करने के लिये सब से पहले प्रथम भावना का प्रतिपादन करते हैं- 'पढमं भंते महत्वयं पच्चक्खामि' हे भगवन् प्रथम महाव्रत - प्राणाति पात विरमणरूप का प्रत्याख्यान करता हूं अर्थात् ज्ञपरिज्ञा से प्राणातिपात को
ટીકા-આથી પહેલાં વીતરાગ ભગવાન શ્રી મહાવીર સ્વામી દ્વારા પાંચ મહાવ્રત સંબધી ધર્મોપદેશ આપવાથી ગૌતમાઢિ ગણુધરે એ પહેલા પ્રાણાતિપાત વિરમણરૂપ મહાવ્રતનુ પચ્ચક્ખાન કર્યું. એ વાત કહેવામાં આવી ગયેલ છે. હવે એ પહેલા પ્રાણાતિપાત વીરમણુરૂપ મહાવ્રતની પાંચ ભાવનાઓનુ ક્રમપૂર્વક પ્રતિપાદન કરવા માટે સૌથી पडेसां पडेली लावनानु' प्रतिपाहन हरे छे. 'पढम' भंते! महव्वयं' पच्चक्खामि' डे भगવન પહેલાં મહાવ્રત-પ્રાણાતિપાત વિરમણનું પ્રત્યાખ્યાન કરૂ છું. અર્થાત્ જ્ઞપરિજ્ઞાથી
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૪
| SR No. | 006304 |
| Book Title | Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 04 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 1199 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_acharang |
| File Size | 83 MB |