Page Text
________________
मर्मप्रकाशिका टीका श्रुतस्कंध २ सू० १ अ. १५ भावनाध्ययनम्
१००१ भगवान् महावीरः परिनिवृतः-मोक्षं प्राप्तवान्, तथा च मोक्षप्राप्तिरेव पञ्चमं कल्याणकं बोध्यम्, गर्भाद् गर्भान्तरसंहरणस्यापि कल्याणत्व स्वीकारेतु पटूकल्याणकत्वाप्रत्या प्रसिद्धपञ्चकल्याणकप्राप्ते विरोधापत्तिः स्यात् , यदितु उत्तराफल्गुनी नक्षत्र दृष्टया गणना क्रियते तदा गर्भाद्गर्भान्तरसंहरणायापि उत्तराफाल्गुनी नक्षत्रे एव संभवेन कल्याणकत्वेन परिगण. नया पञ्चकल्याणकमध्ये उत्तराफाल्गुनी नक्षत्रोद्भूतत्वेन तस्यापि कल्याणकत्वं युज्यते, मोक्षप्राप्तेस्तु स्वातिनक्षत्रे सम्पद्यमानत्वेन पृथगेव परपकल्याणत्वेन परिगणना कर्तव्येत्य: भिमायो बोध्यः । एतावता 'पंचहत्युत्तरे याविहुत्था' इत्यारभ्य आरोग्गा आरोग्गं पसूयति' से दूसरे गर्भ में संहरण करना परमार्थतः अपल्याणक ही जानना चाहिये इसी लिये पश्चम कल्याणक को अभी कहते हैं-'माइणा भगवं परिनिव्वुए' अर्थातू स्वाती नक्षत्र में भगमन श्री महावीर स्वामी परम निवृत्ति अर्थात् मोक्ष को प्राप्त हुए याने मुक्त हुए इस प्रकार भगवान् श्री महावीर स्वामी को मोक्ष प्राप्ति ही पञ्चम कल्याणक समझना चाहिये, एक गर्भ से दूसरे गर्भ में संहरण करने को भी कल्याणक मान लेनेपर छे कल्याणक हो जाने से प्रसिद्ध पञ्च कल्याणक के साथ विरोध होगा इसलिये एक गर्म से दूसरे गर्भ में संहरण को कल्याणक रूप से गणना नहीं करनी चाहिये, यदि उत्तरा फाल्गुनी नक्षत्र की दृष्टि से गणना की जाती है तो एक गर्भ से दूसरे गर्भ में संहरण भी उत्तरा फाल्गुनी नक्षत्र में ही होने से कल्याणक रूपसे परिगणना करने पर पञ्च कल्याणक के मध्यमें उत्त को भी समझना चाहिये मोक्ष प्राप्ति तो स्वाती नक्षत्र में सम्पन्न होने से अलगही उस को परम कल्याणक रूप से परिगणना करनी चाहिये यही अभिप्राय समझा जा सकता है परमार्थ रूप से उक्त ग्रन्थ का तात्पर्य यह है कि 'पंच हत्थुत्तरे यावि हुत्था' यहां से लेकर 'आरोग्गा आरोग्गं पसूयति' यहां तक કે-એક ગર્ભમાંથી બીજા ગર્ભમાં સંહાણ કરવું, ખરી રીતે અકલ્યાણકજ સમજવું. તેથી पायभु ४८या ४ सूत्र।२ मताव छ.-'साइणा भगवं परिनिव्वुए' अर्थात् साती નક્ષત્રમાં ભગવાન મહાવીર સ્વામી પરિનિવૃત્ત અર્થાત્ મેક્ષમાં પધાર્યા. અર્થાત્ મુક્ત થયા. આ રીતે ભગવાન મહાવીર સ્વામીને મોક્ષ પ્રાપ્તિ જ પાંચમું કરયાણક સમજવી. જે એક ગર્ભમાંથી બી ને ગર્ભમાં સંહરને પગ કલ્યાણક માની લેવામાં આવે તે આ છક્ડું કલ્યાણક થઈ જશે જે પ્રસિદ્ધ પાંચ કલયાણના કથન ની સાથે વિરોધ આવશે તેથી એક ગર્ભમાંથી બીજા ગર્ભમાં સંહરણને કપાકરૂપે ગણવું ન જોઈએ જે ઉત્તરા ફાળુની નક્ષત્રની દૃષ્ટિથી ગણના કરવામાં આવે તે એકમમાંથી બીજા ગર્ભમાં સંહરણ પણ ઉત્તરા ફાગુની નક્ષત્રમાં હેવાથી કલ્યાણકરૂપે ગણના કરવાથી પાંચમા કલ્યાણકની વચમાં તેને પણ કલ્યાણ સમજવું. મેક્ષપ્રાપ્તિ તે સ્વાતી નક્ષત્રમાં થયેલ હોવાથી અલગ જ તેને પરમ કલ્યાણક રૂપે ગણી લેવું मे. मे मभिप्रायथा समय छे. ५२मा पाथी त ४थननु तात्५य मे०४ छ है-'पंच आ० १२६
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૪
| SR No. | 006304 |
| Book Title | Agam 01 Ang 01 Aacharang Sutra Part 04 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1979 |
| Total Pages | 1199 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_acharang |
| File Size | 83 MB |