________________
श्रुतस्कन्ध. १ उपधान० अ. ९. उ. १
५५१ भगवता पृथिव्यादिषड्जीवनिकायारम्भः परिवर्जितः, इत्याह -'एयाई' इत्यादि। मूलम्-" एयाइं संति” पडिलेह, चित्तमंताई से अभिन्नाय ।
परिवजिय विहरित्था, इय संखाय से महावीरे ॥१३॥ छाया-"एतानि सन्ति" प्रतिलेख्य चित्तमन्ति स अभिज्ञाय ।
परिवर्त्य विहरति स्म इति संख्याय स महावीरः ॥ १३॥ टीका–स भगवान् महावीरः "एतानि पृथिव्यादीनि चित्तमन्ति" सन्ति इति प्रतिलेख्य-विचार्य, तद् अभिज्ञाय स्वरूपतो ज्ञात्वा, इति एवं संख्याय-भेद-प्रभेदाभ्यां सर्वाशतो विज्ञाय, तदारम्भं परिवर्त्य विहरति स्म ॥१३॥
जीवानां त्रसस्थावरत्वेन भेदमुपदर्य तेषां परस्परानुगमनं भवतीति बोधयितुमाह-'अदु थायरा' इत्यादि। मूलम्-अदु थावरा य तसत्ताए, तसा य थावरत्ताए। अदुवा सव्वजोणिया सत्ता, कम्मुणाकप्पिया पुढो बाला॥ १४ ॥
भगवानके द्वारा पृथिवी आदि छह जीवनिकायोंका आरंभ त्यक्त हुआ, इसी विषयको सूत्रकार पुनः प्रदर्शित करते हैं-'एयाइं संति'इत्यादि।
भगवान् महावीरने इन पृथिवी आदि षड्जीवनिकाय के जीवोंके आरंभका परित्याग यह विचारकर किया कि-"ये समस्त पृथिवी आदिक सचित्त-सजीव हैं। तथा "इन सबका स्वरूप क्या है?" इसे भी अच्छी तरहसे जानकर एवं इनके भेद और प्रभेदोंका सर्वांशरूपसे मनन कर उनके आरंभसे रहित हो वे प्रभु विहार करते थे॥१३॥
बस और स्थावररूपसे जीवोंके भेदोंको समझाने के लिये सूत्रकार कहते हैं-"अदु थावरा" इत्यादि ।
ભગવાન દ્વારા પૃથ્વી વિગેરે ષટછવનિકાયને આરંભ તજવામાં આવેલે. या विषयने सूत्रा२ पुन: प्रदर्शित ४२ छ–'एयाई संति' त्यादि.
ભગવાન મહાવીરે આ પૃથ્વી વગેરે ષડૂજીવનિકાયના જીના આરંભને પરિત્યાગ એ વિચારીને કરેલો કે એ બધા સચિત્ત-સજીવ છે. તથા આ બધાનું સ્વરૂપ શું છે ? એને પણ સારી રીતે જાણી એના ભેદ અને પ્રભેદને સંપૂર્ણ રીતે વિચારી એના આરંભથી રહિત થઈ પ્રભુ વિહાર કરતા હતા. (૧૩)
જીના ત્રસ અને સ્થાવરરૂપના ભેદને સમજાવવા માટે સૂત્રકાર કહે છે – 'अदु थावरा' त्याहि.
श्री. मायाग सूत्र : 3
