________________
आचारागसूत्रे स्याह-' तस्मादित्यादि-यस्माद् हन्यमानस्य दुःखं स्वात्मन इव जायते तस्मात् कारणात स्वौपम्येन न हन्ता परपाणिप्राणविराधको न भवेत् , तथैव नापि घातयेत् , अपि शब्दाद् घ्नन्तं नानुमोदयेदिति । अपि च आत्मना यदितरस्य अनुपश्चात् संवेदनम् अनुभावनम्-मोहनीयोदयेन यद् हननादिना दुःखमुत्पादितं तत्पाश्चादास्मनाऽनुभवनीयं भवति, इत्यवधार्य यं कंचिद् हन्तव्यमिति मन्यमानस्तं नाभिप्रार्थयेत् कदाचिदपि हन्तव्यतया नेच्छेत् , कस्यचिदपि घातं मनसाऽपि नो कामयेत, किंपुनः कायेन वचसेति हृदयम् ॥ सू० ५ ॥ दुःख होता है उसी प्रकार अन्य प्राणीको भी हिंसा होते समय दुःख होता है। इसलिये स्वात्मोपमताके ध्यानसे परप्राणीके प्राणोंका विराधक कभी भी मुनिजनको नहीं होना चाहिये । जिस प्रकार यह स्वयं हिंसासे विरक्त होता है, उसी प्रकार उससे वह अन्य जनको भी निवृत्त कराता है। "अपि" शब्दसे हिंसामें प्रवृत्त अन्यजन की वह अनुमोदना भी नहीं करता है यह बोध होता है । “अनुसंवेदनमात्मना यद् हन्तव्यं प्रार्थयेत्" अनु शब्दका अर्थ पश्चात् और संवेदन शब्दका अर्थ अनुभावन है। मोहनीय कर्मके उदयसे जो हननादिक व्यापारोंद्वारा अन्य जीवोंको दुःख पहुंचाया जाता है वह दुःख पश्चात्-पीछे मारनेवालोंके द्वारा भोगनेयोग्य होता है, ऐसा विचार कर-निश्चय कर " यह हन्तव्य है" इस प्रकारकी परिणतिसे कभी भी किसी भी जीवको मारनेयोग्य नहीं समझना चाहिये। जब मनसे भी इस प्रकारकी घात करनेरूप परिणतिके चिन्तन પ્રાણીઓને પણ હિંસા થતે સમયે દુખ થાય છે. આ માટે સ્વ આત્માના પ્રમાણના ધ્યાનથી બીજા પ્રાણીના પ્રાણના નાશકર્તા મુનિજને કદી પણ ન બનવું જોઈએ. જે રીતે જે પિતાના મનથી જ હિંસાથી વિરક્ત થાય છે, તેવી જ રીતે બીજાને પણ હિંસાથી નિવૃત્ત બનાવે છે.
“अपि” २०४थी हिंसामा प्रवृत्त मlon भासने पा) 2. मनमोहन भापता नथी, मेवो थाय छ. “ अनुसंवेदन" त्याह! मनु शहना मथ પશ્ચાત્ અને સંવેદન શબ્દનો અર્થ અનુભાવન છે. મેહનીય કર્મના ઉદયથી જે જીવ હિંસાદિક વ્યાપારોદ્વારા બીજા જીવોને જેવું દુઃખ પહોંચાડે છે તેવું દુઃખ પાછળથી મારનારા પિતે જ ભગવે છે, એવો વિચાર કરી–નિશ્ચય કરી “આ હન્તવ્ય છે” આ પ્રકારની પરિણતિથી કદિ પણ જીવને મારવા લાગ્યા સમજવું ન જોઈએ. જ્યારે મનમાં પણ આ પ્રકારને ઘાત કરવારૂપ વિચારનું
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૩
