________________
अध्य० २ उ. १
सोपक्रमायुश्चोपक्रमकारणैर्दण्डकशाशस्त्ररज्जुवहिजलपतनविषव्यालशीतोष्णारतिभयक्षुत्पिपासाव्याधिमूत्रपुरीपनिरोधातिभोजनाजीर्णभोजनघर्षणश्वासमतिरोधनपीडनरूपैरकाले यस्यायुषो नाशस्तत् । उक्तञ्च दण्ड-कस-सत्थ-रज्जू , अग्गी-उदग-पडणं विसं वाला।
सी-उण्हं अरइ भयं, खुहा पियासा य वाही य ॥१॥ मुत्तपुरीसनिरोहे, जिण्णाजिण्णे य भोयणं बहुसो ।
घंसण-घोलण-पीलण, आउस्स उवक्कमा एए ॥२॥ छाया-दण्डः कशा शस्खं रज्जुरग्निरुदकं पतनं विषं व्यालाः।
शीतमुष्णमरतिभयं क्षुत्पिपासा च व्याधिश्च ॥ १॥ मूत्रपुरीषनिरोधो जीर्णेऽजीर्णे च भोजनं बहुशः ।
घर्षणं घोलनं पीडनमायुष उपक्रमा एते ॥ २॥ इति । ___“जीवा णं भंते ! जाइनामनिधत्ताउयं कतिहिं आगरिसेहि पकरंति ? गोयमा ! जहन्नेणं दोहिं वा तिहिं वा उक्कोसेणं अहिं।" इति।
इस सूत्र का अर्थ पूर्वोक्तरूप से ही है।
सोपक्रम आयु वह है जिसका-उपक्रम के कारणभूत दण्ड, चाबुक, शस्त्र, रज्जु, अग्नि, जल, विष, सर्प, शीत, उष्ण, अरति, भय, क्षुधा, तृष्णा, व्याधि, मूत्र-पुरीष-लघुनीत बडीनीत-का निरोध, अतिभोजन, अजीर्ण भोजन, डोरी आदि बांधकर घसीटना, श्वास का निरोध और यंत्र आदि में पीडना आदि से अकाल में ही अन्त हो जाय, कहा भी है
“दंड-कस-सत्थ-रज्जू-अग्गी-उदग-पडण-विसं-वाला।
सी-उण्हं-अरइ-भयं, खुहा पिवासा य वाही य ॥१॥ "जीवा णं भंते ! जाइनामनिधत्ताउयं कतिहिं आगरिसेहिं पकरंति ? गोयमा ! जहन्नेणं दोहिं वा तिहिं वा उक्कोसेणं अट्ठहिं।" इति।
આ સૂત્રને અર્થ પૂર્વોક્ત રૂપથી જ છે.
સોપકમ આયુ તે છે જેના ઉપકમના કારણભૂત દંડ, ચાબુક, શસ્ત્ર, રજી, माम, र, विष, सपा, शत, SY, मति, भय, क्षुधा, तृषा, व्याधि, भूत्रપુરીષ,-લઘુનીત–બડીનીત ને નિષેધ, અતિભેજન, અજીર્ણ ભજન, દેરી આદિ બાંધીને ઘસડવું, શ્વાસને નિરોધ અને યંત્ર આદિથી પડવું, આદીથી અકાमा ४ मत थाय. युं छ:" दंड-कस-सत्थ-रज्जू, अग्गी उदग पडणं विसं वाला।
सी-उण्हं अरइ भयं, खुहा पिवासा य वाही य ॥१॥
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨