________________
५५८
आचारागसूत्रे " शास्त्राण्यधीत्यापि भवन्ति मूर्खा, यस्तु क्रियावान् पुरुषः स विद्वान् । सुचिन्तितं चौषधमातुराणां, न नाममात्रेण करोत्यरोगम्" ॥१॥
सम्यक्त्वसद्भावे शमसंवेगादयो गुणाः प्रसभमुदयन्ते, तदानीं कथमपि तदुदयं प्रतिरोद्धं न कश्चन समर्थों भवति । उक्तश्च" असमसुखनिधानं धाम संविग्नतायाः, भवसुखचिमुखत्वोद्दीपने सद्विवेकः ।
नरनरकपशुत्वोच्छेदहेतुर्नराणां, शिवसुखतरुबीजं शुद्धसम्यक्त्वलाभः"॥१॥ विषयक अभ्यास, एवं परिपक्व ज्ञान क्या कभी औषधिसेवनके विधि की अनभिज्ञता में नीरोगता का कारण हो सकता है ? नहीं हो सकता। यदि हो सकता तो फिर उसका नाम रटनेवाले रोगी पुरुषों की बात ही क्या कहनी ? उन्हें भी उससे फायदा हो जाना चाहिये। कहा भी है" शास्त्राण्यधीत्यापि भवन्ति मूर्खा,-यस्तु क्रियावान् पुरुषः स विद्वान् ।
सुचिन्तितं चौषधमातुराणां, न नाममात्रेण करोत्यरोगम् " ॥१॥ __ शास्त्रोंको पढ़कर भी मनुष्य मूर्ख रह जाते हैं । जो क्रियावान् है वही विद्वान् है । बीमार व्यक्तिको सुचिन्तित भी औषधि नाममात्र लेने से आरोग्यदायक नहीं होती ॥१॥
सम्यक्त्वके सद्भावमें शमसंवेगादिक गुणोंकी उत्पत्ति अवश्य होती है, उनको रोकने के लिये कोई भी समर्थ नहीं हो सकता, क्यों कि यह सर्वगुणसम्पन्न है । कहा भी है" असमसुखनिधानं धाम संविग्नतायाः,
भवसुखविमुखत्वोद्दीपने सद्विवेकः। नरनरकपशुत्वोच्छेदहेतुर्नराणां,
शिवसुखतरुबीज शुद्धसम्यक्त्वलाभः " ॥१॥ અનભિજ્ઞતામાં નીરોગતાનું કારણ કેઈ વખત બની શકે છે?—નથી બની શકતું. જે બની શકે તે પછી તેનું નામ લેવાવાળા રેગી પુરૂષોની વાત જ શું કહેવી ? તેને પણ તેનાથી ફાયદો થવા જોઈએ. કહ્યું પણ છે--
" शास्त्राण्यधीत्यापि भवन्ति मूर्खा,-यस्तु क्रियावान् पुरुषः स विद्वान् । सुचिन्तितं चौषधमातुराणां, न नाममात्रेण करोत्यरोगम् ॥ १ ॥
શાસ્ત્રને અભ્યાસ કરીને પણ મનુષ્ય મૂર્ખ રહી જાય છે. જે કિયાવાન છે તે વિદ્વાન છે. બીમાર મનુષ્યને સુચિન્તિત પણ ઓષધિ નામમાત્ર લેવાથી આરોગ્યદાયક નથી થતી૧
સમ્યક્ત્વના સદ્દભાવમાં શમસંવેગાદિક ગુણની ઉત્પત્તિ અવશ્ય થાય છે, એને રિકવાને માટે કઈ સમર્થ થતું નથી. કારણ કે તે સર્વગુણસંપન્ન છે. કહ્યું પણ છે--
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
