________________
शीतोष्णीय-अ
- अध्य० ३. उ. ४
૩૨
तदपि भयं षड्जीवनिकायलोकस्य शस्त्रादेव भवति । तस्य शस्त्रस्य किं प्रकर्षपरम्पराऽस्ति ? नास्ति वा ? इति शिष्यजिज्ञासायाम् 'अस्ती ' - ति बोधयितुमाह' अस्थि ' इत्यादि ।
यद्वा-शस्त्रतो भयं भवति, अतस्तत् परिहर्तव्यमित्याशयेन - शस्त्रं कथयति' अस्थि ' इत्यादि ।
छाया-
मूलम् - अत्थि सत्थं परेण परं, नत्थि असत्थं परेण परं ॥सू०९ ॥ -अस्ति शस्त्रं परेण परम् नास्ति अशस्त्रं परेण परम् ॥ सू० ९ ॥ टीका - शस्त्रं द्रव्यभावभेदाद द्विविधं तत्र द्रव्यशस्त्रं खड़गादिकं तत् परेण परम स्ति, लोहकर्तृ संस्कारानुसारेण द्रव्यशस्त्रं तीव्रात् तीव्रतरमस्तीत्यर्थः । यद्वा-यत् पीडासामना करना पड़ता है। संयमी जीव इस प्रकारके भयसे सदा निर्मुक्त रहते हैं | सू० ८ ॥
इस षड्जीवनिकायरूप लोकके लिये भय शस्त्रसे ही होता है । यह बात जब निश्चित है तो क्या उस शस्त्र में प्रकर्षकी परम्परा है या नहीं ? इस प्रकार की शिष्यकी आशङ्काका उत्तर कहते हैं-' अत्थि सत्थं ' इत्यादि ।
अथवा शस्त्रसे भय होता है; अतः उसका परिहार करना चाहिये, इस आशय से शस्त्रको कहते हैं-' अत्थि सत्थं ' इत्यादि ।
शस्त्र, द्रव्य और भावके भेदसे दो प्रकारका है । तलवार वगैरह द्रव्य शस्त्र हैं । इनमें प्रकर्षकी परम्परा, शस्त्रको बनानेवाले लुहारके संस्कार के अनुसार आती है । कोई तलवार अत्यन्त तीक्ष्ण होती है और कोई उससे भी अधिक । अथवा जो जीवको पीडाकारक होता है वही शस्त्र વ્યક્તિઓને આ—લાક અને પરલોકમાં સદા ભયના સામના કરવા પડે છે. સંયમી જીવ આ પ્રકારના ભયથી સદા નિર્મુક્ત રહે છે. ! સૂ૦ ૮૫
આ ષડ્જીનિકાયરૂપ લેાકના માટે ભય શસ્ત્રથી જ થાય છે. એ વાત જ્યારે નિશ્ચિત છે તેા શું તે શસ્ત્રમાં પ્રકની પરંપરા છે યા નહિ ? આ પ્રકારે શિષ્યની माश अनुं उत्तर हे छे' अत्थि सत्थं ' छत्याहि.
અથવા શસ્રથી ભય થાય છે; માટે તેને પરિહાર કરવા જોઇએ; એ આશयथी शस्त्रने उहे छे' अत्थि सत्थं ' इत्याहि.
શસ્ત્ર દ્રવ્ય અને ભાવના ભેઢથી બે પ્રકારે છે. તલવાર વિગેરે દ્રવ્ય-શસ્ત્ર છે. તેમાં પ્રકની પરંપરા, શસ્ત્રના અનાવવાળા લુહારના સંસ્કાર અનુસાર આવે છે, કોઇ તલવાર અત્યંત તીક્ષ્ણ હોય છે અને કાઇ તેનાથી પણ અધિક, અથવા જે જીવાને પીડાકારક થાય છે તે શસ્ત્ર છે, પીડાકારક એક જ વસ્તુથી અન્ય
६२
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
