________________
शीतोष्णीय-अध्य० ३. उ. ४ विधेय इति भावः । किं च-परमार्थतो मुनित्वं क्रोधादिकषायवमनादेव संपद्यते, नान्यथेति स्वबुद्धया नाहं कथयामि । किंतु तीर्थकरस्य श्रीवर्धमानस्वामिनो निरावरणज्ञानत्वाद् दृष्टिपथावतीर्णमिति बोधयितुमाह-' एतत् पश्यकस्य दर्शनम्' इत्यादि । एतत् यदुक्तं क्रोधादिवमनकर्ता मुनिर्भवतीति, तदेतत् पश्यकस्य पश्यति निरावरणज्ञानत्वाद् जानातीति पश्यः, स एव पश्यकस्तीर्थंकरः श्रीवर्धमानस्वामी, तस्य दर्शनम् केवलालोकेनावलोकनम् , तदुपदेशान्मया ज्ञातमेतदिति भावः। भिन्न २ समयमें भिन्न २ गुणस्थानोंमें होता है । इस कारण इनके प्रत्येक का उपशम करनेके लिये पृथक-पृथक्-रूपसे प्रयत्न करना पड़ता है । इस समस्त अभिप्रायको स्पष्ट करनेके लिये सूत्रमें क्रोधादिक पदोंको असमासरूपसे स्वतन्त्र विभक्तिमें रखा है।
तथा-परमार्थ दृष्टिसे मुनिपना क्रोधादिकषायों का निग्रह करनेसे ही प्राप्त होता है, अन्य रीतिसे नहीं । इस बातको सुधर्मा स्वामी कहते हैंहे जम्बू ! मैं अपनी निजी कल्पनासे नहीं कहता हूँ किन्तु तीर्थङ्कर श्री वर्धमान स्वामीने कि जिनका ज्ञान निरावरण है इस बातका साक्षात्कार किया है, अतः उन्हींके कथनानुसार कहता हूँ । इस अपने अभिप्रायको प्रकट करनेके लिये मूत्रमें-"एयं पासगस्स दसणं" पद रखा है। क्रोधादिक कषायोंका वमन करनेवाला ही मुनि होता है, यह सिद्धान्त भगवान् वर्धमान स्वामीका है। "पश्यति-निरावरणज्ञानत्वात् जानातीति पश्यः, स एवं पश्यकः” निरावरणज्ञानशाली होने से जो समस्त त्रिकालवी पदार्थोंको થતું નથી. પણ ભિન્ન ભિન્ન સમયમાં ભિન્ન ભિન્ન ગુણસ્થાનમાં થાય છે. આથી પ્રત્યેકના ઉપશમ કરવા માટે પૃથકૂ–પૃથ-રૂપથી પ્રયત્ન કરવો પડે છે. આ તેમાંના સમસ્ત અભિપ્રાયને સ્પષ્ટ કરવા માટે સૂત્રમાં ક્રોધાદિક પદોને અસમાસરૂપથી સ્વતંત્ર વિભક્તિમાં રાખેલ છે.
અને પરમાર્થ દૃષ્ટિથી નિપાનું ક્રોધાદિ કષાયને નિગ્રહ કરવાથી પ્રાપ્ત થાય છે. અન્ય રીતિથી નહિ. આ વાત માટે શ્રી સુધર્મા સ્વામી કહે છે–હે જમ્મુ ! મેં મારી પોતાની કલ્પનાથી આ કહ્યું નથી પણ તીથકર શ્રી વર્ધમાન સ્વામી કે જેનું જ્ઞાન નિરાવરણ છે. તેમણે આ વાતને સાક્ષાત્કાર કરેલ છે, માટે તેમના ४थनानुसार ४ई छु. २मा पोताना मभिप्रायने प्रगट ४२वा माटे सूत्रमा--" एयं पासगस्स दसणं" ५४ रामेस छ. ोपा पायोनुमान ४२॥२॥ १४ मुनि भने छ. यो सिद्धांत भगवान भान स्वामीन छ. " पश्यति-निरावरणज्ञानत्वात् जानातीति पश्यः, स एवं पश्यकः " निश१२९ज्ञानशाणी डावाथी र समस्त
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
