________________
३४२
आचाराङ्गसूत्रे वीराः परीषहोपसर्गसहनसमर्था मुनयः, प्रान्तं द्रव्यतः स्वाभाविकरसरहितं शीतलपुराणकुलत्थादिकं स्तोकं वा, रूक्षेन्द्रव्यत आगन्तुकघृतादिरसवर्जितं, भावतः प्रान्तं द्वेषविकलं धूमदोपवर्जितम् , भावतो रुक्षम्-आगरहितमङ्गारदोषवर्जितमाहारं च सेवन्ते अश्नन्ति। यश्च प्रान्तरूक्षभोजी स किमाप्नोतीत्याह-' एष' इति, एषः= परिशुद्धमान्तरूक्षाहारसेवनेन कर्मशरीरं धुन्वानो मुनिः अनगारः, 'ओघन्तरः' दर्शिनः" लिखी है । प्रान्त और रूक्ष, द्रव्य तथा भाव के भेद से दो-दो प्रकार के हैं, उनमें द्रव्यप्रान्त स्वाभाविकरसवर्जित ठंढा पुराना कुलत्थ आदि, तथा प्रमाण में थोडा । भावप्रान्त द्वेषरहित धूमदोषवर्जित। द्रव्यरूक्ष-घृत आदि रसवर्जित, और भावरूक्ष-रागरहित अङ्गारदोषवर्जित आहार । मुनि इस प्रकार का आहार करते हैं । इस प्रकार के आहार को अपने उपयोग में लेनेवाला अनगार कर्मशरीर क्षीण करता हुवा 'ओघन्तरः' संसाररूपी भाव ओघको “कडेमाणे कडे" इस वाक्य के अनुसार पार करने वाला हो जाता है। यद्यपि संसाररूपी समुद्र को अभी उसने पार नहीं किया है परन्तु पार करनेरूप क्रिया अभी उसकी चालू है-पार करने के सन्मुख हो रहा है, भविष्य में उसे पार करेगा फिर भी सूत्र में “तिण्णे-तीर्णः" जो इस भूतकृदन्त का प्रयोग किया गया है वह "क्रियमाणं कृतं" इस वाक्य के अनुसार किया हुआ समझना चाहिये । जैसे किसी कार्य की समाप्ति अभी हुई नहीं है, समाप्ति की ओर वह अग्रसर हो रहा है और भविष्य में पार होगा; परन्तु व्यवहार में ભાવ ભેદથી બે પ્રકારે છે. તેમાં દ્રવ્યપ્રાંત-સ્વભાવિક રસવર્જિત ઠંડા પુરાણા કુલF આદિ, તથા પ્રમાણમાં ડું. ભાવપ્રાન્ત–ષરહિત–દેષરહિત, દ્રવ્યરૂક્ષ—ધી આદિ રસ વજિત, અને ભાવરૂક્ષ-રાગરહિત અંગારેષવજિત આહાર, મુની આવા પ્રકારને આહાર કરે છે. આવા પ્રકારના આહારને પોતાના ઉપયોગમાં લાવવાવાળા અણગારકર્મशरीरनेक्षी रीने "ओघन्तर." संसा२३पी भाव साधने "कडेमाणे कडे" २॥ वाध्य અનુસાર પારકરવાવાળા થઈ જાય છે, જે કે સંસારરૂપી સમુદ્રને હજુ તેમણે ઓળંગેલ નથી પરંતુ ઓળંગવારૂપ કિયા હજુ તેમની ચાલુ છે. ઓળંગવા માટે સન્મુખ थत नय छे. भविष्यमा तेन ॥२ ४२शे तो पण सूत्रमा “तिण्णे-तीर्णः” ? 20 भूत उतना उपयोग छ त “क्रियमाणं कृतं” २॥ वाच्य मनुसार કરેલું સમજવું જોઈએ. જેમ કેઈ કાર્યની સમાપ્તિ હજુ થયેલ નથી પણ સમાપ્તિના માર્ગ ઉપર છે અને ભવિષ્યમાં સમાપ્ત કરશે, પણ વ્યવહારમાં તે “થઈ ગયેલ
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
