________________
अध्य० २. उ. ४
२४७
यथा स्वभोगार्थ विपुल विभवसम्पादितं सकलजनाश्रर्यकारिकारुकला कलापनिर्मातिं सकलेन्द्रियसुखावलम्बि - गगनचुम्बि - प्रासादमवलोकितुमुपरितनभागमुपगतो भवनशोभावलोकन निमग्नो भवनाधिपतिरारोहमार्गेणावतरन् कर्मवैचित्र्यात्पादस्खलनेन ततो निपत्य मृतिमवाप । अहो ! पश्यन्तु महामोहमहिमानम् ।
सच बात है भोगान्तराय के उदय से जो अज्ञान से अन्ध हो रहे हैं, एवं जिनकी मति विपरीत बनी हुई है वे इस अन्तराय की विचित्रता को कि जो पदार्थ भोगसामग्री का साधन है वही कालान्तर में अन्तरायादि निमित्त को पाकर उसका साधन नहीं होता है-नहीं माना करते हैं, परन्तु उनकी मान्यता या अमान्यता से कुछ भी नही हो सकता है। हम व्यवहार में यह बात प्रत्यक्ष देखते हैं कि-भोग के लिये एकत्रित किये गये कारणकलाप - साधन अन्तराय के उदय से अनर्थकारी हो जाते हैं ।
जैसे किसी धनिक व्यक्तिने अपने उपभोग करने के लिये पूर्ण उपभोग की सामग्रीसमन्वित एक सर्वसुन्दर गगनतलचुम्बी प्रासाद बहुत चतुर कारीगरों द्वारा बनवाना प्रारंभ किया । धीरे २ वह बनकर पूर्ण तैयार हो गया । मकानमालिक उसकी शोभा का निरीक्षण करने लिये वहां गया । सब से ऊंचे खण्ड पर चढ़ कर उसने उसकी शोभा का सर्वाङ्गनिरीक्षण किया । पूर्ण शोभा से युक्त उसे देखकर वह आनन्द मन भी हुआ। कुछ देर बाद वह वहांसे वापिस लोटकर नीचे आने लगा, સાચી વાત છે કે ભોગાન્તરાયના ઉદયથી જે અજ્ઞાનથી અધ થઈ રહેલ છે, અને જેની મતિ વિપરીત બનેલ છે તે આ અતરાયની વિચિત્રતાને કે–જે પદાર્થોં ભાગ સામગ્રીનુ સાધન છે તે કાલાન્તરમાં અંતરાયાદિક નિમિત્તને મેળવી તેનું સાધન ખનતું નથી—માનતા પણ નથી, પરંતુ તેની માન્યતા અગર અમાન્યતાથી કાંઇ પણ બની શકતું નથી. અમે વ્યવહારમાં આ વાત પ્રત્યક્ષ દેખીએ છીએ કે–ભાગ માટે એકત્રિત કરવામાં આવેલ કારણકલાપ–સાધન અંતરાયના ઉદયથી અનર્થકારી મની જાય છે.
જેવી રીતે કોઇ ધનિક વ્યક્તિએ પોતાના ઉપભાગને માટે પૂર્ણ ઉપભાગની સામગ્રીસમન્વિત એક સર્વસુંદર ગગનચુખી મહેલ ઘણા ચતુર કારીગરો દ્વારા બનાવવાના પ્રારંભ કર્યો. ધીરે ધીરે તે ખનીને પૂર્ણ તૈયાર બની ગયા. મકાનમાલિક તેની શોભાનું નિરીક્ષણ કરવા ત્યાં ગયા. સૌથી ઉંચા ખંડ ઉપર ચડીને તેણે તેની શેલાનુ સર્વાંગ નિરીક્ષણ કર્યું. પૂર્ણ શોભાંથી યુક્ત તેને દેખીને તે આનંદમગ્ન પણ થયા, થાડા વખત પછી તે ત્યાંથી પાછો ફ્રીને નીચે આવવા લાગ્યા. પરંતુ વચમાં જ અશુભ ઉદયથી કોઇ એક સીડીના
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
