________________
२१२
आचारागसूत्रे सम्बन्धः, तस्य अर्थारम्भिणः, तत्र दासीदासहस्तिहयादिपरिग्रहे, या यावत्परिमाणा मात्रा-परिग्रहांशः, सा अल्पावा-स्तोका अचिरकालभोगक्षमा वा, बहुकावा दीर्घकालभोगक्षमा वा, यद्वा प्रमाणतो मूल्यतो वाऽल्पा बहुका, अल्पस्व-बहुत्वे चापेक्षिके, अतः सर्वस्याऽप्यल्पत्व-बहुत्वयोः सम्भवात् , अल्पा बहुका वाऽर्थादिमात्रा यस्य, तत्र अर्थादौ असंयमजीवी गृद्धः मूच्छितः, कृताकृतलब्धालब्धाद्याशापाशैग्रंथितः सन् भोजनाय=भविष्यदुपभोगाय तद्धनं स्वायत्तीकृत्य तिष्ठति-तत्रैवासक्तो भवति, न ततो मनसाऽप्युपरमत इत्यर्थः, आरम्भपरिग्रहासक्तः केवलिमज्ञप्तं धर्म न शृणोति, धर्मश्रवणमन्तरेण न सम्यग्दर्शनम् , तदभावे सम्यग्ज्ञानाभावः, तदभावे मिथ्यात्वाभिवृद्धिस्तथा च संसारपरिभ्रमणं प्राणिनां भवतीति परिग्रहगृद्धो नात्महितैषी भवतीति वर्तुलकार्थः ।। मू० ५॥ में अपनी आवश्यकता की पूर्ति न समझ कर उसके बढाने में ही मग्न बने रहते हैं । परिग्रह में अल्पता और बहुता यहां पर दो तरह से प्रकट की गई है-एक काल की अपेक्षासे और दूसरी मूल्य या प्रमाण की अपेक्षा से । थोड़ेसमय तक, अथवा अधिक समय तक परिग्रह का जीवों के भोग
और उपभोग करने के काम में जो आना वह काल की अपेक्षा से परिग्रह में अल्पता या बहुता है, या जिनका मूल्य कम ज्यादा हो अथवा प्रमाण से जिनमें कमती बढ़तीपना हो यह मूल्य या प्रमाण की अपेक्षा से उन में अल्पता तथा बहुता है, क्योंकि अल्पत्व, बहुत्व, ये दोनों सापेक्ष हैं। ___ चार नौकर चाकरों एवं चार चतुष्पदादि कों की अपेक्षा दो नौकर चाकरों एवं दो चतुष्पदादिकों में प्रमाण की अपेक्षा से, उनके अधिक समय तक रहने की अपेक्षा से थोड़े समय तक रहनेवालों में काल की अपेक्षा से, વધારે હોય તેમાં તે પિતાની આવશ્યક્તાની પૂતિ ન સમજીને તેના વધારવામાં જ મગ્ન બની રહે છે. પરિગ્રહમાં અલ્પતા અને બહુતા આ ઠેકાણે બે પ્રકારે પ્રગટ કરેલા છે. એક કાળની અપેક્ષાથી અને બીજી મૂલ્ય અને પ્રમાણુની અપેક્ષાથી. થોડા સમય સુધી અથવા અધિક સમય સુધી પરિગ્રહનું ને ભોગ અને ઉપભોગ કરવાના કામમાં જે આવવું તે કાળની અપેક્ષાથી પરિગ્રહમાં અલ્પતા અને બહતા છે, અને જેનું મૂલ્ય ઓછું અધિકું હોય, અથવા પ્રમાણથી જેમાં વધઘટ પણું હોય એ મૂલ્ય અગર પ્રમાણુની અપેક્ષાથી તેમાં અલ્પતા અને બહતા छ, ४।२७ ६५त्व, महत्व, ये माने सापेक्ष छे.
ચાર નોકર ચાકર અને ચાર ચતુષ્પદાદિકોની અપેક્ષા બે નોકર ચાકરે અને બે ચતુષ્પદાદિકોમાં પ્રમાણની અપેક્ષાથી, તેના અધિક સમય સુધી રહેવાની અપેક્ષાથી
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
