________________
आचाराङ्गसूत्रे
असाधवोऽपि स्वात्मानं साधुं मन्यमानाः किं कुर्वन्तीत्याह - ' अपरिग्रहा ' - इति अपरिग्रहाः परि-सर्वतो मूर्च्छाभावेन गृह्यत इति परिग्रहः, अविद्यमानः परिग्रहो येषामित्यपरिग्रहाः = निर्ग्रन्था वयं भविष्याम इति दण्डिशाक्यादयोऽवसन्नपार्श्वस्थादयो वा समुत्थाय = साधुवेषं चारित्रं च गृहीत्या ततो लब्धान् =प्राप्तान् कामान् = शब्दादिविषयान् अभिगाहन्ते -संश्रयन्ते । अत्र मूले आर्षवादेकवचनम् । अत्र 'अपरिग्रहा ' इति पञ्चममहाव्रतोपादानादवशिष्टानि चत्वारि महाव्रतान्यपि विज्ञेयानि, अपरिग्रहे सर्वेषामन्तर्भावात् ।
"
१४०
निर्ग्रन्थ हैं । इसी बात का खुलाशा 'अपरिग्रहाः ' इस पद से सूत्रकारने किया है । जो मूर्छाभाव से ग्रहण किया जाता है उसका नाम परिग्रह है । यह परिग्रह जिनके विद्यमान नहीं है-वे अपरिग्रह हैं । दण्डी शाक्यादिक अथवा अवसन्न पासत्यादिक 'हम निर्ग्रन्थ हैं अथवा आगे चलकर निर्ग्रन्थ हो जायेंगे ' इस अभिप्रायसे साधुवेष को और चारित्र को ग्रहण कर उसकी आड से अपनी वैषयिक वासना की तृप्ति करते हैं । इनकी इस प्रकार की बाह्य प्रवृत्ति देखकर लोग धार्मिक भावना से उनकी हर एक प्रकार से सेवा करते हैं, जिस वस्तु की उन्हें आवश्यकता होती है। उसकी पूर्ति करते रहते हैं । इस साधुपने के बहाने से उन्हें जो कुछ भी मिलता है सिर्फ वे उससे अपनी वैषयिक वासना की ही पूर्ति करते रहते हैं वास्तविक सर्वसावद्य विरति रूप चारित्र का आचरण उनसे दूर ही रहता है । इसी बात की पुष्टि 'समुत्थाय लब्धात् कामान् अभिगाहन्ते' इस पङ्क्ति से सूत्रकार ने की है । सर्वसावद्य - विरतिरूप चारित्र को प्राप्त
सासो 'अपरिग्रहाः ' या पहथी सूत्रारे यो छे ने भूर्छालावधी अडलु रे છે તેનું નામ પરિગ્રહ છે આ પરિગ્રહ જેને વિદ્યમાન નથી તે અપરિગ્રહ છે. ઢડી શાકચાકિ અને અવસન્ન પાસસ્થાદિક ‘ અમે નિગ્રન્થ છીએ ’· અથવા આગળ ચાલીને નિગ્રન્થ થઈ જશું' આ અભિપ્રાયથી સાધુવેષ અને ચારિત્રને ગ્રહણ કરી તેની આડથી પાતાની વૈયિક વાસનાની તૃપ્તિ કરી લે છે. તેની આ પ્રકારે બાહ્ય પ્રવૃત્તિ દેખીને લેાક ધાર્મિક ભાવનાથી તેની દરેક પ્રકારથી સેવા કરે છે. જે વસ્તુની તેને આવશ્યકતા હાય તેની પૂર્તિ કરતા રહે છે, આ સાધુપણાના બહાનાથી જે કઈ પણ મળે છે ફક્ત તેનાથી પોતાની વૈયિક વાસનાની જ પૂર્તિ કરે છે. વાસ્તવિક સર્વસાવદ્યવિરતિરૂપ ચારિત્રનું આચરણ તેનાથી દૂર જ રહે छे. या वातनी पुष्टि 'समुत्थाय लब्धान् कामान् अभिगाहन्ते ' ॥ पंडितधी સૂત્રકારે કહ્યુ છે. સસાવદ્યવિરતિરૂપ ચારિત્રને પ્રાપ્ત કરવાને માટે ખાદ્ય અને
,
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
