________________
अध्य० २. उ. १
१०९ तरह २ के भयों से घिरा हुआ एवं नाना प्रकार के संकटों को झेलता हुआ तूं स्वयं अपनी आंखों से देखता है, फिर भी तूं विषय रूप चारे के लोभ से ममता के कांटे में फंस कर अपना नाश कर रहा है। मछली और बन्दर की तरह बन्धन में फँसता हुआ भी वहां से नहीं निकलना चाहता। क्या तुझे नहीं मालूम कि तेरी भी एक दिन यही दशा होनेवाली है, अतः यही अवसर कल्याण करने का है। कहा भी है
" यावत्स्वस्थमिदं कलेवरगृहं यावच्च दूरे जरा, यावच्चेन्द्रियशक्तिरप्रतिहता यावत्क्षयो नायुषः । आत्मश्रेयसि तावदेव विदुषा कार्यः प्रयत्नो महान् , प्रोद्दीप्ते भवने तु कूपखननं प्रत्युद्यमः कीदृशः?" ॥१॥ हे भव्य ! जब तक तेरा यह शरीर ठीक हालत में है, इसमें कोई भी रोग ने निवास नहीं किया है, जब तक बुढ़ापा दूर है, जब तक इन्द्रियों की शक्ति बनी हुई है, जब तक आयुके दिन बांकी हैं, तब तक तूं आत्मकल्याण करने की चेष्टा अच्छी तरह करता रह। घर जलने पर कूप खोदने से क्या लाभ? ॥१॥
इन पूर्वोक्त बातों को ध्यानमें रखते हुए सूत्रकार कहते हैं-' एवं जाणित्तु' इत्यादि । 'हे पण्डित !' इस शब्द के अर्थ का टीकाकारતે સ્વયં પિતાની આંખોથી દેખે છે, છતાં તે વિષયના લેભથી મમતાના કાંટામાં ફસી પિતાને નાશ કરી રહ્યો છે. માછલી અને વાંદરાની માફક તું બંધનમાં ફસેલે પણ ત્યાંથી બહાર નીકળવા ચાહતે નથી. શું તને ખબર નથી કે તારી પણ એક દિવસ આ દશા થવાની છે. માટે એજ અવસર કલ્યાણ કરવાનું છે. કહ્યું પણ છે –
“ यावत्स्वस्थमिदं कलेवरगृहं यावच्च दूरे जरा, यावच्चेन्द्रियशक्तिरप्रतिहता वावत्क्षयो नायुषः। आत्मश्रेयसि तावदेव विदुषा कार्यः प्रयत्नो महान् , प्रोद्दीप्ते भवने च कूपखननं प्रत्युद्यमः कीदृशः?" ॥१॥
હે ભવ્ય ! જ્યાં સુધી આ તારું શરીર સારી હાલતમાં છે, તેમાં કઈ પણ રોગે નિવાસ નથી કર્યો, જ્યાં સુધી ઘડપણ દૂર છે, જ્યાં સુધી ઈન્દ્રિયની શક્તિ બની રહી છે, જ્યાં સુધી આયુના દિવસો બાકી છે, ત્યાં સુધી તું આત્મકલ્યાણ કરવાની ચેષ્ટા સારી રીતે કરતે રહે. ઘર બળવા લાગે ત્યારે કુવે
દવાને શું અર્થ ? ૧છે ___ पूर्वरित वातोने ध्यानमा राजीन सूत्रा२ ४ छ-" एवं जाणितु" त्यादि उपडित' 24॥ शमना मनु ।।४।२-डे मेधावी !, डेसर्ववितिसपन!,
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
