________________
आचारागस जीवोंके उपमर्दन का त्याग नवकोटिसे हो जाता है।
इस संयमाराधन के लिये यह नहीं कहा जा सकता है कि-अभी समय नहीं है, समय आने पर संयमका आराधन कर लेंगे। वे तो एक बहाना लेकर संयमाराधन से विमुख हो रहे हैं, उनकी यह आत्माकी कमजोरी है, जब तक यह कमजोरी नहीं हटाई जावेगी, तब तक असंयम जीवन से छुटकारा भी नहीं मिल सकता है । संयमाराधन के सम्मुख होने के लिये आत्मकमजोरी को जानने की और जान कर उसे दूर करने की सख्त आवश्यकता है। हम जानते हैं कि हमारे घरमें सांप घुसा बैठा है परन्तु जब तक उसे हम नहीं निकाल देते तब तक हमारा जानना हमारे लिये किस मतलब का। ___ जीवन अल्प है । स्त्री पुत्रादिकों की प्राप्ति इस जीयको अनन्त वार हो चुकी है। संयोग और वियोग, ये दो ही नाटक संसार के पर्दे पर होते रहते हैं। हमारे साथ जो जन्मे थे वे चले गये, हम भी कभी न कभी चले जायेंगे, परन्तु सर्वविरति-संयमाराधन का अवसर इस जीव को हाथ नहीं आया। यदि आया होता तो-जो हमारा भव भवमें संसार में चक्कर लग रहा है-यह कभी का बंद हो जाता, अतः जब जीयन ઠાનમાં ત્રસ અને સ્થાવર જીના ઉપમનને ત્યાગ નવ કેટિથી થઇ જાય છે.
આ સંયમારાધન માટે એમ કહેવામાં નથી આવતું કે હમણું સમય નથી પણ સમય આવશે ત્યારે સંયમનું આરાધન કરી લેશું. એ તે એક બહાનું માત્ર છે. જે સમયનું બહાનું લઈ સંધમારાધનથી વિમુખ થઈ જાય છે તે તેના આત્માની કમજોરી છે. જ્યાં સુધી એ કમજોરી દૂર કરવામાં નહિ આવે ત્યાં સુધી અસંયમ જીવનથી છુટકાર પણ મળી શકતો નથી.
સંયમારાધનસન્મુખ હેવા માટે આત્મકમજોરી જાણવાની અને જાણીને તેને દૂર કરવાની સખ્ત આવશ્યકતા છે અમે જાણીએ છીએ કે અમારા ઘરમાં સાપ ઘુસેલે છે પરંતુ જ્યાં સુધી અમે તેને નહિ બહાર નિકાલીએ ત્યાં સુધી અમારૂં જાણપણું નકામું છે.
જીવન અલ્પ છે. સ્ત્રી પુત્રાદિકોની પ્રાપ્તિ આ જીવને અનંતવાર થયેલ છે. સંગ અને વિયેગ, એ બે સંસારના પર્દાપર નાટક થતાં જ રહે છે. અમારી સાથે જે જન્મ્યા હતાં તે ચાલી ગયાં, અમે પણ ક્યારેક ચાલ્યા જઈશું, પરંતુ સર્વવિરતિ-સંયમારાધનને અવસર આ જીવને હાથ નહિ આવ્યું. કદાચ આ હોત તો જે અમારા ભાભવના સંસારમાં ચક્કર લાગી રહ્યા છે તે કયારના
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર : ૨
