________________
७१०
आचाराङ्गसूत्रे
.
द्विजौधैः = द्विजसमूहैर्निषेवितः यः = विक्रमयशो नृपः कथासु धर्मकथापरिषत्सु श्रियं = शोभां लेभे प्राप्तवान् । किमिव ? प्रान्ते निविष्टा राजहंसी यस्य तत् प्रान्तनिविष्टराजहंसि, विभ्राजि= देदीप्यमानं सर इव ।
यथा प्रान्तनिविष्टया राजहंस्या विभ्राजमानं सरः श्रियं लभते तथा मुखोपरिनिबद्धदेदीप्यमानमुखवस्त्रिकया विक्रमयशो नृपः सदसि श्रियं लब्धवानित्यर्थः ।
करेण मुखवत्रिकाधारणे तु करतलावृतमुखवस्त्रिकाया दीप्तिः समाच्छादिता स्यात्, कथं तर्हि '.... राजन्मुख व स्त्रिकः ' - इत्यत्र ' राजन् ' - पदप्रयोग संसूचितमुखवस्त्रिकागतप्रभायाः प्रकाशमानता तिरोहिता भवेत्, तर्हि राजहंसीप्रभया 'बिभ्राजी' - ति सरोविशेषणेन साम्यमपि न सिद्धयेत् ।
नामक राजा धर्मकथा की परिषद् में शोभा को प्राप्त हुआ । कैसी शोभा को प्राप्त हुआ ? जैसे जिसके किनारे राजहंसी बैठी हो वह तालाव सुशोभित होता है ।
जिसके किनारे राजहंसी बैठी हो वह तालाव जैसे शोभित होता है उसी प्रकार मुख पर बंधी हुई और देदीप्यमान मुखवस्त्रिका से विक्रमयश राजा व्याख्यानपरिषद् में शोभित हुआ ।
अगर हाथ से मुखवस्त्रिका पकडी होती तो मुखवस्त्रिका की दीप्ति हथेली से छिप जाती। ऐसी स्थिति में '.... राजन्मुखवस्त्रिक:' इस पद में 'राजन' शब्द के प्रयोग से मस्वस्त्रिका की जो प्रभा सूचित की है वह प्रकाशमान कैसी होती ? फिर तो वह छिपी हुई प्रभा रहजाती ! और फिर सरोवर के किनारे बैठी हुई राजहंसिनी की उपमा भी ठीक नहीं बैठ सकती ।
ધર્મકથાની સભામાં શેશભાને પામ્યા છે. કેવી શોભાને પામ્યા છે? જેમકે: જેના કિનારે રાજહંસી બેઠાં હોય તે તળાવ સુÀાભિત થાય છે.
જેના કિનારે રાજતુંસી મેઠાં હેાય તે તળાવ જેવી રીતે સુચાલિત હોય છે તે પ્રમાણે સુખ પર માંધેલી અને ઝગમગાટ શાભાયમાન મુખવસ્તિકાથી વિક્રમયશ રાજા व्याय्यापरिषद्-(सला)भां शोलता हता.
અથવા હાથથી મુખસ્ત્રિકા પકડી હાતે તા તે મુખવસ્તિકાની દીપ્તિ-પ્રકાશ इथेसीथी ढं अर्थ लत. शेवी स्थितिभां ' राजन्मुख व स्त्रिकः मापद्दभां • राजन् ' શબ્દના પ્રયાગથી મુખવસ્તિકાની જે પ્રભા (પ્રકાશ) સૂચિત કરો છે, તે પ્રકાશમાન કેવી રીતે થાત? પછી તેા તે ઢંકાએલી જેવી પ્રભા રહી જાત અને પછી સરાવરના કિનારે બેઠેલાં રાજસીની ઉપમા ખરાખર ઘટી શકત નહિ.
શ્રી આચારાંગ સૂત્ર ઃ ૧
ܕ
